Krajowe pułapy emisji i Krajowe zobowiązania w zakresie redukcji emisji substancji
6 maja 2019 r. opublikowany został wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 13 marca 2019 r. w sprawie Rzeczpospolita Polska - Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej (C-128/17) ze skargi o stwierdzenie nieważności Dyrektywy 2016/2284 dot. redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych.
Poniżej przedstawiamy komentarz Ministerstwa Środowiska do wyroku wyjaśniający brak ryzyka uruchomienia mechanizmu określonego w art. 195 ust. 1 pkt 4 Prawa ochrony środowiska, zgodnie z którym pozwolenie może zostać cofnięte lub ograniczone bez odszkodowania, jeżeli nastąpiło przekroczenie krajowych pułapów emisji, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji.
„Wyrok Trybunału Sprawiedliwości dotyczy skargi wniesionej przez Polskę 10 marca 2017 r. o stwierdzenie nieważności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych, zmiany dyrektywy 2003/35/WE oraz uchylenia dyrektywy 2001/81/WE (dalej: dyrektywa NEC). Trybunał w całości oddalił skargę Polski na dyrektywę NEC.
Trybunał nie uwzględnił tym samym zarzutów Polski dotyczących m.in. naruszenia zasady proporcjonalności, które związane były z tym, że wypełnianie zobowiązań w zakresie redukcji emisji będzie implikowało w Polsce koszty rzędu 557 mln euro rocznie, najwyższe wśród innych państw członkowskich.
Wobec oddalenia przez Trybunał skargi RP, transpozycja dyrektywy NEC i wykonanie wynikających z niej zobowiązań w zakresie redukcji niektórych substancji jest sprawą oczywistą. Jednocześnie informuję, że postanowienia dyrektywy NEC są dopiero przedmiotem transpozycji do prawa krajowego. W Sejmie znajduje się projekt ustawy zmieniającej ustawę o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, który przenosi na grunt tej ustawy regulacje implementujące postanowienia dyrektywy NEC (druk sejmowy 3471).
Projekt ten wprowadza szereg nowych rozwiązań prawnych, które mają na celu, w pierwszej kolejności, zapewnić przestrzeganie krajowych zobowiązań w zakresie redukcji emisji substancji, w drugiej zaś, jeśli wystąpią określone przesłanki, umożliwią skorzystanie przez Polskę z tzw. mechanizmów elastycznego podejścia, które każdemu państwu członkowskiemu gwarantują przepisy dyrektywy (np. mechanizm kompensowania przekroczeń poziomów redukcji jednej substancji większym poziomem redukcji emisji innych substancji objętych zobowiązaniami).
W przypadku gdy zastosowanie mechanizmów elastycznego podejścia nie będzie gwarantowało dotrzymywania poziomów redukcji emisji substancji, dyrektywa i w ślad za nią projektowana ustawa przewidują podjęcie skoordynowanych tzw. dodatkowych działań, które zapewnią powrót na realizowaną przez państwo ścieżkę redukcji emisji.
Działania te nie muszą i raczej nie będą obejmowały instalacji przemysłowych, które z mocy innych przepisów (np. standardy emisyjne wprowadzane decyzjami wykonawczymi BAT) objęte są surowymi ograniczeniami w zakresie emisji zanieczyszczeń. Nakładanie na przedsiębiorstwa przemysłowe, które spełniają już wymagania BATowskie, dodatkowych ograniczeń w zakresie redukcji emisji nieuchronnie prowadziłoby do pogorszenia ich konkurencyjności, co nie leży w interesie państwa i prowadzonej przez Rząd polityki gospodarczej.
Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska nie są bezpośrednio powiązane z regulacjami procedowanej przez RM ustawy transponującej dyrektywę NEC. Przepis art. 15 ust. 1 i 4 ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, i w ślad za nim art. 194 ust. 1 pkt 4 Poś, odnosi się do sytuacji, gdy zostają przekroczone krajowe pułapy emisji.
Krajowe pułapy emisji zgodnie z ustawą o systemie zarządzania emisjami oznaczają maksymalną wielkość emisji, jaka może być wyemitowana na terytorium RP w danym okresie rozliczeniowym, która ma wynikać z przepisów prawa międzynarodowego lub prawa UE. Pułapy tego rodzaju wyznaczają między innymi roczne limity emisji CO2 , które w odniesieniu do tzw. sektorów non-ETS wprowadzają przepisy unijne (np. decyzja wykonawcza KE 2013/634/UE).
Natomiast krajowe zobowiązania w zakresie redukcji emisji substancji, które wyznacza dyrektywa NEC, to na gruncie projektu ustawy zmieniającej ustawę o systemie zarządzania emisjami inna kategoria niż krajowe pułapy emisji. Krajowe zobowiązania w zakresie redukcji emisji substancji, jak wskazano wyżej, powiązane są z innym katalogiem środków zapewniających ich przestrzeganie. Zostały one wskazane w art. 16a-16e projektowanej ustawy.”
źródło: Ministerstwo Środowiska, Departament Edukacji i Komunikacji
Ustawa implementująca zapisy dyrektywy NEC tworzy systemowe podstawy prawne Krajowego programu ograniczania zanieczyszczenia powietrza dla substancji, dla których określono krajowe zobowiązania w zakresie redukcji emisji substancji, to jest związków siarki wyrażonych jako SO2, (w tym trójtlenek siarki, kwas siarkowy i zredukowane związki siarki, takie jak siarkowodór, merkaptany i siarczki dimetylu) oraz tlenki azotu (NO, NO2), niemetanowe lotne związki organiczne (NM LZO), amoniak i pył zwieszony PM2,5.
Przywołane dokumenty dostępne są na stronach:
