Bilans LZO – lotne związki organiczne zawarte w produktach

Za określenie zawartości LZO (VOC) w produktach całkowitą odpowiedzialność ponosi ich producent. W przypadku niektórych rodzajów procesów poprawne jest, lub bez uszczerbku dla poprawności bilansu możliwe jest założenie zerowej zawartości LZO (VOC) w produktach. Do procesów tych należy m.in. większość technik druku, czyszczenie materiałów oraz powlekanie z wykorzystaniem preparatów, w których wiązanie powłoki jest skutkiem wyłącznie odparowania rozpuszczalników, jak również produkcja niektórych farmaceutyków. Z kolei wśród procesów, w których oznaczenie LZO (VOC) w produktach jest decydujące dla bilansu znajduje się wytwarzanie mieszanin powlekających, farb i spoiw, impregnowanie drewna z zastosowaniem niektórych rodzajów preparatów, laminowanie i nakładanie spoiwa.

Spośród wymienionych powyżej działalności szczególnej staranności wymaga określanie zawartości LZO (VOC) w farbach, lakierach i spoiwach. Oprócz dodatkowych wymagań prawnych limitujących ilość LZO (VOC) w wyrobach oraz standardów określonych dla tego rodzaju działalności, prowadzący instalację muszą uwzględniać wymagania odbiorców, którzy podlegają standardom emisyjnym z racji stosowania preparatów w swoich instalacjach. Ich naturalnym oczekiwaniem jest obok wymagań jakościowych i technologicznych, również jak najmniejsza zawartość LZO (VOC) w preparatach, umożliwiająca osiągnięcie nominalnego zużycia rozpuszczalników poniżej progu klasyfikacji lub niska emisyjność pozwalająca dotrzymać standardy. To z kolei wymusza na producentach preparatów przeniesienie ciężaru identyfikacji LZO (VOC) na strumienie surowców. Bez wiarygodnych informacji o zawartości LZO (VOC) w tych strumieniach nie ma bowiem możliwości poprawnego określenia ich zawartości w produktach. W praktyce nie występują instalacje, w których w dwóch następujących po sobie latach nie ulegają zmianie receptury oraz asortyment produktów i surowców. Z tej perspektywy bilansowanie LZO (VOC) jest procesem ciągłym i powinno podlegać rozwiązaniom systemowym takim jak kontrola dokładności określenia zawartości LZO (VOC) w surowcach oraz walidacja metod prognozowania ilości LZO (VOC) w produktach. Dodatkowym czynnikiem wymuszającym modyfikację receptur jest również wymóg zastępowania substancji stwarzających zagrożenie określony w art. 58 dyrektywy IED oraz w § 51. projektu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów. Treść obu przepisów przedstawiono w zakładce Lotne związki organiczne zawarte w surowcach.

W bilansowaniu niektórych rodzajów działalności zastępuje się wyznaczanie LZO (VOC) zawartych w produktach i surowcach na rzecz określenia straty LZO (VOC) podczas procesu. Sposób taki stosuje się np. dla procesu laminowania oraz nakładania niektórych rodzajów spoiw. Metodę tę oraz wskaźniki wyznaczone na przykładzie żywic poliestrowych przedstawiamy w dziale Obliczenia emisji w zakładce Laminowanie żywicami poliestrowymi.

Przywołane powyżej dodatkowe wymagania prawne limitujące zawartość LZO w produktach są aktualnie określone w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 8 sierpnia 2016 r. w sprawie ograniczenia emisji lotnych związków organicznych zawartych w niektórych farbach i lakierach przeznaczonych do malowania budynków i ich elementów wykończeniowych, wyposażeniowych oraz związanych z budynkami i tymi elementami konstrukcji oraz w mieszaninach do odnawiania pojazdów (Dz. U. z 2016 r. poz. 1353), zastępującym rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 stycznia 2007 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących ograniczenia emisji lotnych związków organicznych powstających w wyniku wykorzystywania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach i lakierach oraz w mieszaninach do odnawiania pojazdów (Dz. U. z 2013 r. poz. 1569).

Odmiennie niż w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1546) lotne związki organiczne zdefiniowano w ww. rozporządzeniu jako LZO o początkowej temperaturze wrzenia mniejszej lub równej 250ºC, mierzonej w warunkach ciśnienia normalnego 101,3 kPa. W przypadku niektórych związków chemicznych różnice w klasyfikacji mogą powodować błędy w bilansie. W takim przypadku należy ujednolicić kryterium klasyfikacji, przyjmując dla instalacji podlegających pod standardy emisyjne definicję zawartą w rozporządzeniu o standardach oraz definicję zawartą w rozporządzeniu o LZO zawartych o farbach i lakierach dla instalacji, które nie podlegają pod standardy emisyjne, ale produkowane w nich wyroby muszą spełniać wymagania rozporządzenia.

Dopuszczalne wartości maksymalnej zawartości LZO w mieszaninach do odnawiania pojazdów wynoszą (g/l w produkcie gotowym do użytku):

Dopuszczalne wartości maksymalnej zawartości LZO w farbach i lakierach przeznaczonych do malowania budynków i ich elementów wykończeniowych, wyposażeniowych oraz związanych z budynkami i tymi elementami konstrukcji wynoszą (g/l w produkcie gotowym do użytku):

W przedstawionych powyżej limitach zawartości LZO nie uwzględnia się lotnych związków organicznych, które reagują chemicznie podczas schnięcia, wbudowując się w powłokę.

Stronę zaktualizowano 30.08.2016 r.