Operaty ochrony powietrza – oprogramowanie

Zanieczyszczenie powietrza i emisja zanieczyszczeń

PROEKO Ryszard Samoć www.proeko-rs.pl

zanieczyszczenie powietrza - emisja zanieczyszczeń

Pakiet OPERAT FB dla Windows

Pakiet programów komputerowych Operat FB służy do modelowania rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym emitowanych ze źródeł punktowych, powierzchniowych i liniowych zgodnie z metodyką określoną w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie wartości odniesienia niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z roku 2010 nr 16 poz. 87).

Program wykonuje następujące obliczenia:

stężeń maksymalnych (z jednego lub wszystkich emitorów) oraz odległości wystąpienia stężeń maksymalnych i krytycznych warunków atmosfery, jak również emisji granicznej,
automatycznej oceny zakresu obliczeń, stężeń maksymalnych, stężeń średniorocznych oraz częstości przekroczeń wartości D1 lub 99,8 percentyla ze stężeń maksymalnych, obliczenia w sieci receptorów na różnych wysokościach, wraz z podaniem krytycznych parametrów atmosfery oraz określeniem udziału emitorów,
opadu pyłu w sieci receptorów i udziału emitorów w opadzie pyłu.

Pakiet Operat FB posiada atest Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie.
Program stosuje ponad 800 użytkowników.

Multimedialna instrukcja

Zobacz:	dodatkowe moduły
	zrzuty ekranów
	stronę programu na serwerze PROEKO R.S.

Informacje szczegółowe:

Emitory powierzchniowe mogą mieć kształt koła lub wielokąta, natomiast liniowe mogą się składać z wielu różnych odcinków. Program dzieli je automatycznie na emitory zastępcze.

Zanieczyszczenie powietrza wywołane emisją z emitorów liniowych - dróg może być obliczane metodyką CALINE3 – uwzględniającą mieszanie powietrza wywołane ruchem pojazdów.

Liczba emitorów jest nieograniczona. Emitory można przypisać do grup co pozwala na chwilowe wyłączanie z obliczeń wybranego zbioru emitorów w celu stwierdzenia ich znaczenia dla wyników. Emisja zanieczyszczeń może być określana dla każdego emitora jako wartość stała w roku lub charakterystyczna dla poszczególnych podokresów.

Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń można modelować w sieci do 64 000 receptorów. Oprócz standardowej siatki można wprowadzić dodatkową siatkę zaw. współrzędne np. dla budynków mieszkalnych, w tym wysokość receptora i szorstkość terenu. Umożliwia to obliczenia stężeń na różnych wysokościach elewacji budynku.

Pakiet zawiera róże wiatrów dla całej Polski (z katalogu z 1980 r.) z możliwością ich edycji i drukowania wykresów i zestawień tabelarycznych.
Możliwy jest import róż z plików otrzymywanych z IMGW.

Współrzędne emitorów (punktowych, liniowych, powierzchniowych), granic zakładu oraz dodatkowych rysunków mogą być odczytane (poprzez zaznaczanie myszą) ze zeskanowanej mapy terenu ( w formacie TIF, BMP ,JPG, PNG) lub mapy z AutoCAD-a (dwg, dxf).

Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń może jednocześnie obejmować obliczenia w sieci receptorów do 40 substancji. Program wykonuje także obliczenia dla odorów w jednostkach zapachowych.

W wersji profesjonalnej programu dostępny jest m.in. moduł do obliczania emisji z hałd i składowisk oraz moduł do obliczania emisji ze zbiorników ścieków przemysłowych.

Baza danych jest obsługiwana przez serwer Firebird 2.1 . Istnieje możliwość pracy w sieci wielostanowiskowej z jednoczesnym dostępem do projektu przez wielu użytkowników. Do pakietu dołączona jest bezpłatna przeglądarka danych, którą można np. przekazać razem z plikiem projektu do urzędu.

Pakiet zawiera szereg ułatwień we wprowadzaniu danych:

wprowadzanie jednocześnie parametrów lub emisji wszystkich emitorów z możliwością wklejenia bloku komórek np. z Excela,
klonowanie emitorów oraz tworzenie serii emitorów leżących wzdłuż jednej linii np. wentylatorów na dachu.
tworzenia bibliotek typowych list zanieczyszczeń (np. kotłownia) oraz typowych składów frakcyjnych pyłu. Ponadto program umożliwia wybór składu frakcyjnego z bazy danych kilku tysięcy analiz wykonanych przez EPA oraz z bazy CEIDARS, w tym pyłu PM 2,5.
średnią aerodynamiczną szorstkość terenu można obliczyć poprzez zaznaczanie obszarów na mapie

Prezentacja wyników obrazujących zanieczyszczenie powietrza

Pakiet umożliwia wydruk kilkudziesięciu różnych zestawień m.in.:

emisji maksymalnej, rocznej i średniej z podanego emitora,
parametrów wszystkich emitorów na terenie zakładu,
parametrów i emisji dla wszystkich emitorów,
tabelę sumy emisji z wszystkich emitorów,
emisji związków organicznych (LZO) w przeliczeniu na węgiel organ.,
wyniki obliczeń stężeń maksymalnych wraz z oceną wyników,
wyniki obliczeń emisji granicznej dla danego emitora i grupy emitorów,
wyniki obliczeń stężeń w sieci receptorów tj. :stężenia maksymalne, średnie, częstość przekroczeń założonych wartości (lub 99,8 percentyl) i krytyczne parametry atmosfery,
udział emitorów w stężeniu średniorocznym,
wyniki obliczeń opadu pyłu i udziału emitorów w opadzie,

oraz wykresów ilustrujących zanieczyszczenie powietrza:

izolinii stężeń maksymalnych , średnich w sieci receptorów ,częstości przekroczeń (lub 99,8 percentyla ze stężeń) i opadu pyłu,
jw. lecz z wypełnieniem obszarów zadaną paletą kolorów

W tle wykresu można umieścić zeskanowaną mapę terenu z obrazów w formatach BMP,JPG,WMF,PNG oraz z AutoCada w formatach DWG i DXF.
Ponadto dostępne są wykresy obrazujące trójwymiarowo rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń.

Wszystkie tabele można zapisać do pliku w standardzie RTF i potem wykorzystać w wielu edytorach tekstu.
Wszystkie wykresy można zapisać do pliku w standardzie WMF i np. wstawić jako wektorowy rysunek do Worda dla Windows.
Wykresy izolinii mogą być ponadto zapisywane w formacie DXF, JPG, GIF, PNG, PLT.

Program posiada kreator zbiorczej dokumentacji pozwalający na łączenie zestawień i wykresów, np. emisja zanieczyszczeń, parametry emitorów przyjętych do obliczeń oraz wyniki modelowania.

Można stosować inną mapę do odczytu współrzędnych i inną pod wykresem izolinii, program zawiera narzędzia do dopasowania tych map.

Od wersji 6.7 dostępny jest moduł IMAP do pobierania map z Internetu z serwerów GoogleMaps i WMS.

Aplikacje posiadają system pomocy kontekstowej.

Dodatkowe moduły

Do pakietu można dołączyć następujące moduły:

„Spalanie” służący do obliczania emisji z procesów spalania oraz parametrów emisji (prędkości i temperatury gazów) i przekazywania wyników do pakietu "OPERAT" dla Windows. Program oblicza też stężenia w spalinach i porównuje z dopuszczalnymi wg. rozporządzenia o standardach emisyjnych.

„Samochody v. Corinair” - emisja zanieczyszczeń obliczana jest ze środków transportu i przenoszona do pakietu "Operat-FB".

"Chłodnie Kominowe" uwzględniający obliczenia wyniesienia spalin algorytmem M.Schatzmana i A.J. Policastro (zawartym w VDI 3784)

"iMeteo" umożliwiający pobieranie publicznie dostępnych danych z obserwacji meteorologicznych (serwery IMGW) i tworzenie róż wiatru.

Aplikacje pracują w środowisku Windows XP,Vista,7, 8, 8.1 i 10 (32 i 64 bit).

Zrzuty ekranów

Ostatnie modyfikacje pakietu „Operat FB” i dodatkowych modułów

Pełna lista zmian dostępna jest na stronie www.proekors.pl/update/operat_zmiany.html

9 kwietnia 2021 r.	Można obliczać opad pyłu na granicach zakładu.
16 marca 2021 r.	Na stronie siatki dodatkowej można wpisywać zamiast pojedynczych punktów na różnych wysokościach – budynki mieszkalne z listą wysokości obliczeń. Program automatycznie może wypełnić tę listę na podstawie wysokości elewacji oraz wysokości najniższego emitora. Widok okna
1 marca 2021 r.	W module "Spalanie" dodano wskaźniki emisji na podstawie opracowania KOBiZE z lutego 2021 r.
12 lutego 2021 r.	Została opracowana instrukcja multimedialna do modułu "Spalanie".
2 października 2020 r.	Został opracowany moduł do obliczania emisji z maszyn roboczych na podstawie norm europejskich. Uwzględniane są normy od Stage I do V, silniki Diesla i zapłonem iskrowym. Ikona modułu znajduje się na stronie „Emisja” okna danych emitora.
3 sierpnia 2020 r.	Został opracowany nowy moduł „Samochody”, w którym emisja jest obliczana wg. metodyki EMEP/EEA i jest zgodna z programem Copert 5.3 z 2020 r.
4 stycznia 2020 r.	1. Został opracowany alternatywny moduł IMap korzystający z map: Bing, Here, Open Street Map, Open Topo Map i Yandex. 2. Na stronie dodatkowej siatki można automatycznie usunąć wiersze ze współrzędnymi budynków leżącymi powyżej odległości 10h emitorów.
17 października 2019 r.	Z modułu "Spalanie" można wyeksportować do głównego programu emisję NO₂ stanowiącą część emisji NOx.
21 września 2019 r.	Program (wersja profesjonalna) eksportuje do Google Earth wykresy izolinii. widok okna Google Earth
24 lipca 2019 r.	Został opracowany moduł ”Emisja z malowania” do obliczania emisji LZO z materiałów lakierniczych.
1 kwietnia 2019 r.	Na publicznym ftp została umieszczona aplikacja obrot_mapy.exe Aplikacja ma zastosowanie do plików map, w których północ nie jest u góry, np. nierówno zeskanowanych.
21 września 2018 r.	W związku z wprowadzeniem przez Google płatnego dostępu do map, moduł iMap zawiera nowy ApiKey, opłacony przez PROEKO R.S.
20 kwietnia 2018 r.	Moduł „Spalanie” uwzględnia Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów (Dz. U. poz. 680).
12 kwietnia 2018 r.	W wersji 7.5.1 Operatu FB zostało dodane narzędzie do obliczania róży wiatru dla wybranej miejscowości metodą interpolacji z kilku róż dla najbliższych stacji.
12 marca 2018 r.	Nowy moduł "iMeteo" umożliwia pobieranie publicznie dostępnych danych i tworzenie róży wiatru oraz innych zestawień dla wskazanej lokalizacji.
4 stycznia 2018 r.	Dodane wyszukiwanie najbliższej stacji meteorologicznej, dostępnej w bazie danych programu.
22 września 2017 r.	Dodana baza danych o składzie frakcyjnym pyłów z publikacji EPA AP-42 Appendix B1.
10 lipca 2017 r.	W module „Spalanie” Dodana została możliwość obliczania emisji z silników stacjonarnych i maszyn roboczych ze wskaźników g/kWh, np. z norm EU Stage IV.
28 marca 2017 r.	Dodana możliwość zapisu wykresów izolinii jako pliki PDF.
14 stycznia 2017 r.	Dodanie możliwości porównania emisji i wyliczenia efektów ekologicznych dla projektów przed i po modernizacji zakładu (np. wymiany kotłów, budowy urządzeń oczyszczających w lakierni).
20 grudnia 2016 r.	Dodanie możliwości jednoczesnego obliczania częstości przekroczeń D1 oraz 99,8 percentyla ze stężeń w sieci. Dodanie możliwości wykonywania w jednym przebiegu obliczeń dla wielu wysokości receptorów nad poziom terenu.
13 października 2016 r.	Nowy kalkulator współczynnika α do odwróconego modelowania emisji pyłu wg. PN-EN 15445, np. do szacowania emisji z hałd na podstawie pomiarów stężeń pyłu.
2 września 2016 r.	Nowe okno wykresu zakładu, zawierające interaktywny wykres, reagujący na zmiany opcji. Dodane nowe opcje: - okręgi dla zasięgów 50*h z możliwością ustalenia, dla których emitorów mają być rysowane, - możliwość uzyskania wykresu w układzie współrzędnych określonym przez użytkownika, - na wykresie w skali ustalanej automatycznie i przez użytkownika jest nanoszona mapa, - można zmniejszyć lub usunąć obszar opisu osi.
20 lipca 2016 r.	Dodanie możliwości wprowadzania różnego składu frakcyjnego pyłu w poszczególnych okresach obliczeniowych.
15 czerwca 2016 r. (zmiany w wersji rozszerzonej / profesjonalnej)	W przypadku serii emitorów o takich samych parametrach i emisji, np. kilkunastu wentylatorów na dachu fermy, można raz wprowadzić dane emitora i emisję dla jednego emitora - wzorcowego, i przy każdej zmianie danych program skopiuje je do wszystkich emitorów na dachu - emitorów zależnych.
4 listopada 2015 r.	Zmiany w oknie do obliczania średniej szorstkości w terenie: dodana ikona do testowania i zmiany wielokątów wykraczających poza okręg o promieniu 50*h_max. Po potwierdzeniu zostaną usunięte wielokąty poza tym okręgiem oraz przycięte do kształtu koła wielokąty wykraczające częściowo poza okręg, Program uwzględnia przypadki zagnieżdżonych wielokątów tj. odejmuje powierzchnię stref leżących wewnątrz innych wielokątów (np. jezioro w lesie).
4 października 2015	Można wyłączyć drukowanie stężeń średniorocznych dla budynków mieszkalnych (punktów w siatce dodatkowej).
2 września 2015 r.	Program zawiera listę około 500 związków organicznych ze współczynnikami do wzoru Antoine’a.
28 sierpnia 2015 r.	Moduł „Spalanie” Uwzględnianie są standardy emisyjne dla kotłów objętych zasadami łączenia źródeł emisji określonymi w §157a ustawy Prawo ochrony środowiska.
16 lipca 2015 r. *	Można wyłączyć z oceny wyników punkty leżące na drodze lub w jej pobliżu ( w określonej odległości od osi drogi lub w strefie mieszania CALINE).
26 maja 2015 r.	W oknie wyboru współrzędnych na mapie można zaznaczać polilinie z projektów w AutoCAD-zie.
20 maja 2015 r.	Został zmieniony sposób obliczania stężeń maksymalnych z emitorów liniowych i powierzchniowych w zakresie skróconym. Obecnie maksimum jest wyszukiwane w siatce na obwiedni emitora. Jest to metoda dokładna, wyniki są zgodne z obliczeniami w pełnym zakresie.
2 maja 2015 r.	Można dodawać grupę emitorów poprzez ich zaznaczanie na mapie. Po zaznaczeniu dowolnej liczby emitorów można wstawić kolejne symbole oraz uzupełnić w tabeli podstawowe dane.
19 marca 2015 r.	W module "Spalanie" zostały dodane wskaźniki emisji CO₂, a na zestawieniu (opcjonalnie) roczna emisja CO₂.
5 marca 2015 r.	Moduł "Samochody" Moduł uwzględnia zmiany emisji wywołane stosowaniem biodiesli. Dodano raport z wyliczenia emisji CO₂ oraz sumy emisji gazów cieplarnianych wyrażonej w ekwiwalencie CO₂.
8 lutego 2015 r.	Dodane "wykresy złożone" zawierające nałożone wykresy izolinii dla kilku substancji lub rodzajów wyników. Dla każdego projektu można zdefiniować wiele wykresów złożonych, a dla każdego z nich wybrać inny komplet substancji lub rodzajów wykresów, np. wykresy LZO.

* - zmiany dotyczą tylko wersji rozszerzonej / profesjonalnej

Przeglądarka plików Operat FB

Dla plików Operat FB dostępne jest bezpłatne narzędzie do weryfikacji wniosków – Przeglądarka plików Operat FB. Przeglądarkę można pobrać ze strony:

http://www.proekors.pl/pub/viewer/Operat_FB_viewer.exe

Jeśli po kliknięciu na powyższy link przeglądarka internetu nie pobiera automatycznie pliku, należy go skopiować i wpisać w polu adresu.