Prawo – orzeczenia NSA – program ochrony powietrza

Wyrok WSA w Poznaniu  z dnia 1 lipca 2020 r. (IV SA/Po 553/20) – stwierdzający nieważność miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie zakazu stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe – w uzasadnieniu orzeczenia WSA wskazał między innymi:

„Wojewoda [...] złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargę na uchwałę nr [...] Rady Miasta z dnia [...] września 2019 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "W rejonie Parku [...]". Przedmiotowa uchwała została zaskarżona w części i wniesiono o stwierdzenie nieważności § 5 pkt 2 lit. b”

„Uzasadniając powyższą skargę wskazano, że w dniu [...] września 2019 r. Rada Miasta podjęła opisaną powyżej uchwałę. W ocenie organu nadzoru przedmiotowa uchwała została podjęta z istotnym naruszeniem zasad sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego, które w świetle art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 ze zm., dalej jako "ustawą" albo "u.p.z.p") powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części”

„W § 5 pkt 2 lit b uchwały, w zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego dla obszaru objętego panem wprowadzono zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe. Zgodnie z art. 96 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.) sejmik województwa może. w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie puli w. Zgodnie z tym przepisem Sejmik Województwa [...] przyjął stosowną uchwałę Nr [...] z dnia [...] grudnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia, na obszarze Miasta [...], ograniczeń lub zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwała ta dla wprowadziła od dnia [...] maja 2018 r. zakaz stosowaniu najgorszej jakości paliw stałych, np. bardzo drobnego miału (mułu), węglabrunatnego czy flotokoncentratu węglowego oraz określiła standardy jakościowe węgla kamiennego oraz paliw stałych produkowanych z wykorzystaniem tego węgla. Skoro na podstawie delegacji ustawowej Sejmik Województwa [...] podjął stosowną uchwałę należy przyjąć, że ustalenia w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw zostały unormowane w odrębnych od planu aktach prawa miejscowego. Nieuprawnione jest zatem wprowadzenie do treści przedmiotowej uchwały zapisów zawierających ustalenia w kwestii sposobu ogrzewania budynków w zakresie uregulowanym uchwałą Sejmiku Województwa”

„W odpowiedzi na skargę Rada Miasta wniosła o jej oddalenie”

„Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Oceny, czy zaskarżony plan miejscowy jest obarczony wadą skutkującą stwierdzeniem jego nieważności przez sąd administracyjny na podstawie art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; zwanej dalej "p.p.s.a."), dokonuje się przez pryzmat przesłanek wynikających z art. 28 ust. 1 u.p.z.p. W myśl tego przepisu istotne naruszenie zasad sporządzania planu miejscowego, istotne naruszenie trybu jego sporządzania, a także naruszenie właściwości organów w tym zakresie, powodują nieważność uchwały rady gminy w całości lub części. Pojęcie trybu sporządzania planu miejscowego, którego zachowanie stanowi przesłankę formalną zgodności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z przepisami prawa – odnosi się do sekwencji czynności, jakie podejmuje organ w celu doprowadzenia do uchwalenia planu miejscowego, począwszy od uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu, a skończywszy na jego uchwaleniu. Z kolei pojęcie zasad sporządzania planu miejscowego należy wiązać zaś z samym sporządzeniem (opracowaniem) aktu planistycznego, a więc z merytoryczną zawartością tego aktu (część tekstowa, graficzna, załączniki), zawartych w nim ustaleń, a także standardów dokumentacji planistycznej. (por. wyroki NSA z dnia 25 maja 2009 r., sygn. akt II OSK 1778/08 oraz z dnia 11 września 2008 r., sygn. akt II OSK 215/08; http://orzeczenia.nsa.gov.pl)”

„Odnosząc te uwagi do specyfiki rozważanej sprawy, należy zauważyć, że została ona podjęta w części z naruszeniem przepisów prawa”

„Kwestią sporną pozostaje w niniejszej sprawie możliwość wprowadzenia § 5 pkt 2 lit b uchwały, w zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego dla obszaru objętego panem wprowadzono zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe Jak wynika ze skargi, spornym pozostaje, czy kompetencja Rady Miejskiej do uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmowała możliwość wprowadzenia w planie miejscowym zaskarżonego ustalenia (zwrotu) wyliczającego przykładowo, z jakich paliw ("w szczególności") nie można korzystać w celach grzewczych. Stanowisko Wojewody uznać należy za prawidłowe”

„Po pierwsze, brak było, zdaniem Sądu, podstawy prawnej do zamieszczania tego rodzaju regulacji w planie miejscowym. W szczególności właściwej podstawy prawnej dla wprowadzenia do Planu takiego ustalenia nie stanowi – i w ocenie Sądu nigdy nie stanowił – art. 15 ust. 2 pkt 3 i 10 u.p.z.p., zgodnie z którym w planie miejscowym określa się obowiązkowo: pkt 3 – zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu; pkt 10 – zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej. Należy bowiem zwrócić uwagę na to, co jest przedmiotem regulacji dopuszczonej w planie miejscowym. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.p.z.p. jest nim: ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu. W ocenie Sądu w tak wyznaczonym przez ustawodawcę zakresie materii planistycznej nie mieści się fragment postanowienia uchwały wyliczający rodzaje paliw, jakie nie mogą być stosowane w indywidualnych systemach grzewczych. Żadną miarą, co jasne, nie ustala on bowiem przeznaczenia terenu ani rozmieszczenia inwestycji celu publicznego. Nie dotyczy także sposobu zagospodarowania terenu ani warunków jego zabudowy”

„Oceny tej nie zmienia treść § 4 pkt 3 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym ustalenia planistyczne dotyczące zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego powinny zawierać m.in. nakazy, zakazy, dopuszczenia i ograniczenia w zagospodarowaniu terenów wynikające z potrzeb ochrony środowiska, o których mowa w szczególności w art. 72 i 73 Prawo ochrony środowiska”

„Po pierwsze, w cytowanym przepisie rozporządzenia. mowa jest o nakazach, zakazach, dopuszczeniach i ograniczeniach "w zagospodarowaniu terenów", a – jak to już wyżej wskazano – skarżona regulacja nie ma takiego charakteru (nie odnosi się do "zagospodarowania terenu")”

„Po drugie, przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska do których odsyła § 4 pkt 3 lit. a rozporządzenia – w tym zwłaszcza, najbardziej adekwatny w analizowanym tu kontekście art. 72 ust. 1 pkt 6 Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którym w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zapewnia się warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalną gospodarkę zasobami środowiska, w szczególności przez "uwzględnianie innych potrzeb w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ziemi, ochrony przed hałasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi" – nie zmieniają generalnej zasady, w myśl której w planie miejscowym uwzględnia się potrzeby ochrony środowiska w zakresie właściwym dla materii planistycznej. A zaskarżone ustalenie Uchwały, zdaniem Sądu w niniejszym składzie, takiej materii nie stanowi”

„Podkreślić należy z całą mocą, że Sąd nie kwestionuje wynikającej z art. 72 ust. 1 pkt 6 Prawo ochrony środowiska kompetencji rad gmin do "uwzględniania innych potrzeb w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ziemi, ochrony przed hałasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi:. Należy jednak zwrócić uwagę, że kompetencje dotyczące zarówno: stosowanych paliw, jak i dopuszczanych instalacji - należą do sejmików województwa - z wyraźnej - woli ustawodawcy”

„Przyjmując nawet, że podstawy do wprowadzania tego rodzaju zakazów do planu miejscowego można było początkowo upatrywać w art. 15 ust. 2 pkt 3 u.p.z.p., to począwszy od dnia 12 listopada 2015 r. jest to już z pewnością niedopuszczalne. Sporne zagadnienie było już przedmiotem oceny Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, który prawomocnymi wyrokami z dnia 10 października 2019 r. sygn. IV SA/Po 569/19, z dnia 10 października 2019 r. IV SA/Po 485/19, z dnia 24 października 2019 r. sygn. IV SA/Po 568/19) wskazał, że z dniem 12 listopada 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. poz. 1593), która m.in. gruntownie zmieniła art. 96 Prawo ochrony środowiska. I odtąd – zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy – to sejmik województwa może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw." W art. 72 i 73 p.o.s. ustawodawca określił wymagania w zakresie ochrony środowiska jakie powinny spełniać miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. W kwestii ograniczeń lub zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, rodzajów lub jakości paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane ustawodawca, stosowne kompetencje powierzył wyspecjalizowanemu organowi ochrony środowiska - sejmikowi województwa. W art. 96 ust. 1 Prawo ochrony środowiska ustawodawca przyznał sejmikowi województwa kompetencje do wprowadzenia w drodze uchwały ograniczeń lub zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko. Projekt tej uchwały podlega zaopiniowaniu przez właściwych miejscowo wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast i starostów (zob. art. 96 ust. 2–4 Prawo ochrony środowiska). Uchwała, o której mowa w ust. 1, określa: (1) granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy […]”

„W konsekwencji należy podzielić stanowisko dominujące w orzecznictwie sądów administracyjnych, w myśl którego to nie rada gminy w m.p.z.p., lecz sejmik województwa w uchwale podjętej na podstawie art. 96 ust. 1 Prawo ochrony środowiska jest uprawniony do podjęcia uchwały tego rodzaju, jak Uchwała zaskarżona, ograniczająca w istocie rodzaje paliw, jakie mogą być stosowane w indywidualnych systemach grzewczych (por. wyrok NSA z 26.06.2019 r., II OSK 1229/19; a także wyroki WSA: z 21.04.2016 r., IV SA/Po 98/16; z 08.05.2018 r., II SA/Kr 373/18; z 11.09.2018 r., II SA/Wr 362/18; z 08.05.2019 r., II SA/Wr 154/19 wyroki WSA: z 11.07.2019 r., IV SA/Po 334/19; z 07.08.2019 r., IV SA/Po 351/19; z 10.10.2019 r., IV SA/Po 485/19 i IV SA/Po 569/19 – wszystkie orzeczenia dostępne w CBOSA)”

„Trafnie zatem wskazał skarżący, że kwestionowane ustalenie, traktujące o rodzajach paliw, jest niezgodne z odnośną uchwałą antysmogową Sejmiku Województwa nr [...] W konsekwencji za prawidłowy należy ocenić zarzut oraz argumentację Wojewody, że uchwalenie zaskarżonego fragmentu § 5 pkt 2 lit b uchwały, w zakresie zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego dla obszaru objętego panem wprowadzono zakaz stosowania pieców i trzonów kuchennych na paliwo stałe, nastąpiło z przekroczeniem ustawowej kompetencji planistycznej Rady Miasta, co z kolei stanowi istotne naruszenie zasad sporządzania planu miejscowego w rozumieniu art. 28 ust. 1 u.p.z.p., skutkujące nieważnością uchwały w omawianym zakresie”

„W tej sytuacji Sąd na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 28 ust. 1 u.p.z.p. stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części § 5 pkt 2 lit b”

Całość orzeczenia WSA dostępna jest na stronie internetowej
http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/C5F13E7F27

Wyrok NSA z dnia 7 października 2014 r. (II OSK 846/14) – odnoszący się do braku uprawnień organu wykonawczego gminy pozwalających na skuteczne nakazanie mieszkańcom, wskazanych obszarów, zaprzestania ogrzewania budynków przy pomocy pieców na paliwo stałe, czy też utworzenia systemu zachęt finansowych do wymiany nieefektywnych urządzeń grzewczych – oddalający skargę kasacyjną Województwa Wielkopolskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 29 listopada 2013 r. sygn. akt II SA/Po 660/13 w sprawie ze skargi Miasta Poznań na uchwałę Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. nr XXIX/566/12 w przedmiocie ochrony powietrza – w uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał między innymi:

„Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 29 listopada 2013 r. stwierdził nieważność uchwały Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r., nr XXIX/566/12, w przedmiocie ochrony powietrza.”

„W uzasadnieniu sąd podał, iż wskazaną uchwałą Sejmik Województwa Wielkopolskiego przyjął "Program ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref Aglomeracja Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-wrzesińskiej oraz strefy pilsko-złotowskiej", określając m.in. wzory tabel sprawozdawczych dotyczących działań podejmowanych w celu ograniczenia zanieczyszczenia (tabele 7 – 11 Załącznika nr 1 do programu) oraz zadania naprawcze, jakie ma podejmować miasto Poznań (tabela 18 Załącznika nr 1 do programu).”

„Uchwała stanowi akt prawa miejscowego, który zgodnie z art. 87 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze województwa.”

„Miasto Poznań po wezwaniu Sejmiku Województwa Wielkopolskiego do usunięcia naruszenia prawa zaskarżyło ją do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu w części dotyczącej tabeli 18 Załącznika nr 1 do uchwały (w całości) oraz tabel 7-11 Załącznika nr 1 do uchwały (w całości), zarzucając rażące naruszenia prawa przez podjęcie zaskarżonych regulacji bez podstawy prawnej lub z przekroczeniem tej podstawy wniosło o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały we wskazanym wyżej zakresie.”

„Zdaniem strony skarżącej uchwała rażąco narusza przepisy prawa materialnego, tj. art. 84 ust. 2 pkt 7 Prawa ochrony środowiska i § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. Nr 38, poz. 221), nakładając na Prezydenta Miasta, jako organ administracji, obowiązki nieprzewidziane w tych przepisach. Powołane przepisy stanowią bowiem zamknięty katalog obowiązków, jakie mogą być nałożone na organ administracji w uchwale określającej program ochrony powietrza. Tymczasem zaskarżona uchwała nakłada inne, dodatkowe obowiązki.”

„Podczas rozprawy w dniu 29 listopada 2013 r. pełnomocnik organu poinformował, że w dniu 25 listopada 2013 r. została podjęta uchwała Sejmiku Województwa Wielkopolskiego w sprawie Programu ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej, którą zmieniono zaskarżoną uchwałę z dnia 17 grudnia 2012 r. Obecnie zaskarżona uchwała będzie obowiązywała tylko i wyłącznie w stosunku do Miasta Poznań.”

„Kolejnym uchybieniem stwierdzonym przez sąd było sformułowanie zaskarżonego Programu w sposób, który czynił go niewykonalnym przez adresatów. Powyższe stanowiło ewidentne i rażące naruszenie zasady państwa prawnego, albowiem prawodawca, w tym także prawodawca lokalny, nie może ustanawiać przepisów nakładających na adresatów norm obowiązki, których nie mogą oni zrealizować. W kwestionowanej przez stronę skarżącą tabeli 18 określono harmonogram rzeczowo-finansowy działań naprawczych, które są sankcjonowane przez art. 315a ust. 1 pkt 3 Prawa ochrony środowiska. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku niedotrzymania terminów realizacji zadań określonych w programach ochrony powietrza organ za to odpowiedzialny podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 500 000 zł. Jednak sposób skonstruowania tabel nr 18, 45, 72, 73, 74 105, 106, 107, 108 i 109, które nakładają na adresatów obowiązki nie uwzględnia usytuowania tych organów w strukturze jednostek samorządu terytorialnego i przysługujących im w ramach tej struktury kompetencji, jak również ponoszenia przez te jednostki idących w dziesiątki, a nawet setki milionów złotych kosztów i przyjęcia wieloletnich zobowiązań, co niewątpliwie wykracza poza kompetencje wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), albowiem nie stanowi prostego gospodarowania mieniem komunalnym. W świetle przepisów ustawy o samorządzie gminnym wprowadzanie tego rodzaju wieloletnich zobowiązań uznać należy za przyjęcie przez daną jednostkę samorządu terytorialnego określonego programu gospodarczego, co zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym należy do wyłącznej kompetencji rady gminy. Z powyższego wynika, iż niedopuszczalnym jest nałożenie na organy wykonawcze gminy obwarowanych sankcją administracyjną obowiązków, na zrealizowanie których nie mają one wpływu. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że o ile obowiązki sprawozdawcze o jakich mowa w art. 84 ust. 2 pkt 7 i pkt 8 ustawy prawo ochrony środowiska mogą być nakładane na organy wykonawcze gminy, o tyle obowiązki wykraczające poza zakres kompetencji tych organów winny być nakładane na będące podmiotami praw i obowiązków jednostki samorządu terytorialnego, nie na poszczególne, konkretne organy tych jednostek.”

„Jako istotne naruszenie prawa jakiego dopuścił się Sejmik Województwa Wielkopolskiego przy uchwalaniu zaskarżonej uchwały sąd uznał również sformułowanie jej w sposób, w którym poszczególne przepisy odnoszą się bezpośrednio i jedynie do poszczególnych gmin, w tym Miasta Poznań, Miasta Leszna, Gminy Kaczory (tabela nr 109), Gminy Piła (tabela nr 105), Gminy Zakrzewo (tabela nr 106), Gminy Złotów (tabela nr 107) i Gminy Wyrzysk (tabela nr 108). Taki sposób sformułowania przepisów zaskarżonej uchwały nie spełnia wymogu abstrakcyjności i generalnego charakteru normy prawa miejscowego i co za tym idzie uzasadnia stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały”

„Skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosło Województwo Wielkopolskie reprezentowane przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego”

„Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.”

„Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 84 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo ochrony środowiska, w myśl którego, w programie ochrony powietrza ustala się podmioty, do których skierowane są obowiązki ustalone w programie, stwierdzić należy, że zarzut ten nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Wprowadzenie do zaskarżonej uchwały normy o charakterze indywidualnym i konkretnym, odnoszącej się bezpośrednio do Prezydenta Miasta Poznania i zobowiązującej ten podmiot do obniżenia emisji z indywidualnych systemów grzewczych w wyniku eliminacji niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe, nie spełnia wymogu abstrakcyjności i generalnego charakteru prawa miejscowego. Ponadto, są to cechy są obligatoryjne każdego aktu o charakterze powszechnie obowiązującym i tego nie wyłączają ustawy uszczegółowiające zawartość takich aktów. Podstawową bowiem cechą przepisów prawa miejscowego jest to, że normy tam zawarte są skierowane do nieokreślonego kręgu podmiotów (por. wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2010 r., II OSK 1159/10, LEX nr 746413). Trafne więc w tym względzie jest stanowisko sądu pierwszej instancji zwarte w zaskarżonym wyroku, ponieważ zgodnie z art. 87 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej akty prawa miejscowego są źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Przyjmuje się, iż akt prawa miejscowego to akt normatywny, generalny i abstrakcyjny. Normatywny charakter aktu oznacza, że zawiera on wypowiedzi wyznaczające adresatom pewien sposób zachowania się, przybierający postać nakazu, zakazu lub uprawnienia. Charakter generalny oznacza natomiast, że normy zawarte w akcie definiują adresata poprzez wskazanie cech, a nie poprzez ich wymienienie z nazwy. Abstrakcyjność normy wyraża się w tym, że nakazywane, zakazywane lub dozwolone zachowanie ma mieć miejsce w pewnych, z reguły powtarzalnych okolicznościach, nie zaś w jednej konkretnej sytuacji. Akty muszą więc dotyczyć zachowań powtarzalnych, nie mogą konsumować się przez jednorazowe zastosowanie, po spełnieniu zawartych w nich obowiązków (tak też w wyroku NSA z dnia 19 sierpnia 2010 r., II OSK 1159/10, LEX nr 746413).”

„Tych wymogów nie spełniają ustalenia Programu nakładające na Prezydenta Miasta działania naprawcze zawarte w Tabeli 18, działanie pierwsze (str. 78), jak i wymogu, że prawo miejscowe nie może zawierać norm niemożliwych do wykonania. Z tych względów nałożone na Prezydenta obowiązki nie znajdują oparcia w regulacjach art. 84 ust. 1 i 2 Prawa ochrony środowiska. Naczelny Sąd Administracyjny w pełni podziela stanowisko sądu I instancji, że organ wykonawczy gminy nie dysponuje uprawnieniami pozwalającymi na skuteczne nakazanie mieszkańcom, wskazanych obszarów, zaprzestania ogrzewania budynków przy pomocy pieców na paliwo stałe, czy też utworzenia systemu zachęt finansowych do wymiany nieefektywnych urządzeń grzewczych, gdyż w istocie wykracza to poza kompetencje organów wykonawczych gmin.”. Całość orzeczenia  NSA dostępna jest na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/11C7179E40.

UCHWAŁA NR V/123/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 30 marca 2015 roku w sprawie zmiany uchwały Nr XXIX/561/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w województwie wielkopolskim

UZASADNIENIE: Działając na podstawie z art. 91 ust. 1 i ust. 5 ustawy Prawo ochrony środowiska (w brzmieniu sprzed dnia 28 maja 2012 r.) Sejmik Województwa Wielkopolskiego, uchwałą Nr XXIX/561/12 z dnia 17 grudnia 2012 r., przyjął „Aktualizację Programu ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w województwie wielkopolskim”. Przedmiotowa uchwała została zaskarżona przez Miasto Poznań. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zawiesił postępowanie ze skargi, na zgodny wniosek stron. Zawieszenie postępowania podyktowane zostało przystąpieniem stron do negocjacji dotyczących zmiany spornych zapisów przedmiotowej Aktualizacji. Zmiana dotyczy doprecyzowania zapisów działania pierwszego załącznika do ww. uchwały Sejmiku Województwa Wielkopolskiego i związana jest z przeprowadzoną przez Miasto Poznań szczegółową inwentaryzacją źródeł niskiej emisji.

Postanowienie WSA w Poznaniu z dnia 11 czerwca 2015 r. (II SA/Po 51/14): 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jakub Zieliński (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 czerwca 2015 r. wniosku skarżącego o podjęcie zawieszonego postępowania i jego umorzenie z uwagi na [...] [cofnięcie] skargi w sprawie ze skargi Miasta P. na uchwałę Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie aktualizacji Programu ochrony powietrza postanawia

1. podjąć postępowanie, a następnie

2. umorzyć podjęte postępowanie,

3. zwrócić skarżącemu uiszczony wpis od skargi w kwocie 300 (słownie: trzystu) zł. /-/ J.Zieliński

Całość postanowienia wsa dostępna jest na stronie internetowej
http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/0B58DEA212.

Wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2010 r. (II OSK 1159/10) – odnoszący się do rodzaju i zakresu obowiązków i ograniczeń jakie mogą zostać ustalone w programie ochrony powietrza – oddalający skargę kasacyjną Sejmiku Województwa Opolskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 11 marca 2010 r. sygn. akt II SA/Op 154/10 w sprawie ze skargi Gminy Kędzierzyn - Koźle na uchwałę Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 29 maja 2009 r. nr XXXII/336/2009 w przedmiocie przyjęcia "Programu ochrony powietrza dla powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego – w uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał między innymi:

„WYROKIEM Z DNIA 11 MARCA 2010 R. SYGN. AKT II SA/OP 154/10, WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY W OPOLU STWIERDZIŁ NIEWAŻNOŚĆ UCHWAŁY SEJMIKU WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Z DNIA 29 MAJA 2009 R., NR XXXII/336/2009 W PRZEDMIOCIE PRZYJĘCIA "PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA DLA POWIATU KĘDZIERZYŃSKO - KOZIELSKIEGO" W CZĘŚCI OBJĘTEJ ZAŁĄCZNIKIEM DO TEJ UCHWAŁY, A TO ODNOSZĄCEJ SIĘ W TABELI NR 21 DO POZYCJI 1 I 4 ORAZ W TABELI NR 30 DO POZYCJI 1. NINIEJSZA UCHWAŁA BYŁA PRZEDMIOTEM SKARGI GMINY KĘDZIERZYN-KOŹLE.”

„SEJMIK WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO PODJĄŁ POWYŻSZĄ UCHWAŁĘ, PONIEWAŻ W STREFIE KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEJ ODNOTOWANO PRZEKROCZENIA DOPUSZCZALNYCH POZIOMÓW JAKOŚCI POWIETRZA W ZAKRESIE PYŁU ZAWIESZONEGO I BENZENU W 2005 ROKU, ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA (DZ. U. Z 2008 R. NR 25, POZ. 150 ZE ZM.). MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO ZOBLIGOWANY BYŁ DO OPRACOWANIA PROGRAMU POWIETRZA DLA TEJ STREFY”

„W "PROGRAMIE OCHRONY POWIETRZA DLA POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO", STANOWIĄCYM ZAŁĄCZNIK DO POWOŁANEJ UCHWAŁY, W TABELI 21 POD POZYCJĄ NR 1 I NR 4 ORAZ W TABELI 30 POD POZYCJĄ NR 1, PREZYDENT MIASTA KĘDZIERZYNA-KOŹLE ZOSTAŁ ZOBOWIĄZANY DO CAŁKOWITEJ LIKWIDACJI OGRZEWANIA PIECOWEGO I PODŁĄCZENIA DO SIECI CIEPLNEJ OKOŁO 22.400 M² POWIERZCHNI OGRZEWANEJ PALIWEM STAŁYM NA OBSZARZE JEDNOSTKI BILANSOWEJ KŁODNICA ORAZ CAŁKOWITEJ LIKWIDACJI OGRZEWANIA I PODŁĄCZENIA DO SIECI CIEPLNEJ OKOŁO 45.600 M² POWIERZCHNI OGRZEWANIA PALIWEM STAŁYM DLA JEDNOSTKI BILANSOWEJ POGORZELEC ORAZ DO WPROWADZENIA PASÓW IZOLACYJNYCH WZDŁUŻ KANAŁU GLIWICKIEGO I ODRY W POBLIŻU TERENÓW ZABUDOWANYCH.”

„JAKO PODSTAWA PRAWNA UCHWAŁY PODANE ZOSTAŁY PRZEPISY ART. 18 PKT 20 USTAWY Z DNIA 5 CZERWCA 1998 R. O SAMORZĄDZIE WOJEWÓDZTWA (DZ. U. Z 2001 R., NR 142, POZ. 1590 ZE ZM.) W ZWIĄZKU Z ART. 91 UST. 3 TEJ USTAWY ORAZ ART. 84 UST. 1 – 4 USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA.”

„GMINA KĘDZIERZYN KOŹLE, SKARGĄ SKIEROWANĄ DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO, WNIOSŁA O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI WSKAZANEJ UCHWAŁY, ZARZUCAJĄC JEJ RAŻĄCE NARUSZENIE PRZEPISÓW PRAWA MATERIALNEGO, TO JEST ART. 84 UST. 2 PKT 7 USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA I § 5 UST. 1 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 8 LUTEGO 2008 R. W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWYCH WYMAGAŃ, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA (DZ. U. NR 38, POZ. 221), POLEGAJĄCE NA NAŁOŻENIU NA SKARŻĄCĄ, JAKO ORGANU ADMINISTRACJI, OBOWIĄZKÓW NIEPRZEWIDZIANYCH W TYCH PRZEPISACH.”

„W UZASADNIENIU SKARGI GMINA PODNIOSŁA, ŻE PO DOKONANIU ANALIZY TREŚCI PROGRAMU NA GRUNCIE PRZEPISÓW POWOŁANYCH JAKO PODSTAWA PRAWNA ZASKARŻONEJ UCHWAŁY, STOSOWNIE DO TREŚCI ART. 90 UST. 1 USTAWY O SAMORZĄDZIE WOJEWÓDZTWA, WEZWAŁA SEJMIK WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO DO DOKONANIA ZMIANY KWESTIONOWANYCH PRZEPISÓW, PODNOSZĄC, ŻE NAŁOŻENIE OKREŚLONYCH W TYCH ZAPISACH OBOWIĄZKÓW NASTĄPIŁO Z NARUSZENIEM PRZEPISÓW OKREŚLAJĄCYCH ZAKRES OBOWIĄZKÓW, JAKIE PROGRAM OCHRONY POWIETRZA MOŻE NAKŁADAĆ NA ORGANY ADMINISTRACJI. NADTO SKARŻĄCA WSKAZAŁA, ŻE WYKONANIE TYCH OBOWIĄZKÓW JEST NIEMOŻLIWE.”

„WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY W OPOLU STWIERDZIŁ, ŻE… „ŹRÓDŁEM TYCH OBOWIĄZKÓW OKREŚLONYCH NA PODSTAWIE ART. 84 UST. 1 PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA, BĘDĄ NAJCZĘŚCIEJ INDYWIDUALNE AKTY ADMINISTRACYJNE UWZGLĘDNIAJĄCE ROZWIĄZANIA WYNIKAJĄCE Z PROGRAMÓW. ZGODNIE Z PRZEPISAMI USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA "PROGRAMY OCHRONY ŚRODOWISKA" MAJĄ REALIZOWAĆ POLITYKĘ EKOLOGICZNĄ PAŃSTWA (ART. 17 UST. 1 ) ICH TREŚĆ MA ZNACZENIE KIERUNKOWE, NIE KONKRETYZUJĄCE JESZCZE UPRAWNIEŃ LUB OBOWIĄZKÓW PODMIOTÓW ZEWNĘTRZNYCH. DOPIERO ODRĘBNIE NAZWANE PRZEZ USTAWODAWCĘ "PROGRAMY" (BEZ OKREŚLENIA OCHRONY ŚRODOWISKA), O JAKIM MOWĄ W PRZYWOŁANYM POWYŻEJ PRZEPISIE MOGĄ ZAWIERAĆ REGULACJE POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE, GDYŻ ICH CELEM JEST DOPROWADZENIE DO PRZESTRZEGANIA STANDARDÓW JAKOŚCI OCHRONY ŚRODOWISKA PRZEZ WSZYSTKIE PODMIOTY.”

„Z POWYŻSZEGO WYNIKA, ŻE WPROWADZENIE DO ZASKARŻONEJ UCHWAŁY, "PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA", ZAPISU ODNOSZĄCEGO SIĘ BEZPOŚREDNIO I JEDYNIE DO GMINY KĘDZIERZYN-KOŹLE I ZOBOWIĄZUJĄCEGO TEN PODMIOT DO DOPROWADZENIA DO LIKWIDACJI NA TERENIE WSKAZANYCH JEDNOSTEK BILANSOWYCH OKREŚLONEGO SPOSOBU OGRZEWANIA, NIE SPEŁNIA WYMOGU ABSTRAKCYJNOŚCI I GENERALNEGO CHARAKTERU NORMY PRAWA MIEJSCOWEGO. NORMA TAK OKREŚLONA ULEGŁABY BOWIEM SKONSUMOWANIU PO SPEŁNIENIU DYSPOZYCJI (OBOWIĄZKÓW) W NIEJ ZAWARTEJ.”

„SĄD PODZIELIŁ STANOWISKO SKARŻĄCEJ, ŻE PRAWO MIEJSCOWE NIE MOŻE ZAWIERAĆ NORM NIEMOŻLIWYCH DO WYKONANIA. RÓWNIEŻ I Z TEGO WZGLĘDU NAŁOŻONY NA GMINĘ NAKAZ LIKWIDACJI WSKAZANEGO W PROGRAMIE SPOSOBU OGRZEWANIA PRZEZ MIESZKAŃCÓW OBSZARU KŁODNICA I POGORZELEC, PRZY UŻYCIU PALIWA STAŁEGO, NIE ZNAJDUJE OPARCIA W REGULACJACH ART. 84 UST 1 PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA. GMINA NIE DYSPONUJE BOWIEM UPRAWNIENIAMI POZWALAJĄCYM NA SKUTECZNE NAKAZANIE MIESZKAŃCOM TYCH OBSZARÓW ZAPRZESTANIA OGRZEWANIA, BĘDĄCYCH ICH WŁASNOŚCIĄ BUDYNKÓW, PRZY POMOCY PIECÓW NA PALIWO STAŁO (WĘGIEL, KOKS). PODOBNIE GMINA NIE MOŻE DOSTOSOWAĆ SIĘ DO NORMY NAKŁADAJĄCEJ NA NIĄ OBOWIĄZEK WPROWADZENIA PASA ZIELENI WZDŁUŻ KANAŁU GLIWICKIEGO I ODRY NA TERENACH NIESTANOWIĄCYCH JEJ WŁASNOŚCI. STWORZENIE W TYM MIEJSCU PASA OCHRONNEGO, (PASA ZIELENI) MOGŁOBY ZOSTAĆ DOKONANE PRZEZ GMINĘ JEDYNIE W MIEJSCOWYM PLANIE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO.”

„NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE: SKARGA KASACYJNA NIE ZASŁUGUJE NA UWZGLĘDNIENIE.”

„JAK SŁUSZNIE WSKAZAŁ W UZASADNIENIU ZASKARŻONEGO WYROKU WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY W OPOLU, Z REGULACJI ZASKARŻONEJ UCHWAŁY, MAJĄCYCH CHARAKTER PRAWA MIEJSCOWEGO WYNIKA, ŻE OBOWIĄZEK REALIZACJI DZIAŁAŃ NAŁOŻONY NA PREZYDENTA MIASTA KĘDZIERZYN – KOŹLE W "PROGRAMIE OCHRONY POWIETRZA DLA POWIATU KĘDZIERZYŃSKO – KOZIELSKIEGO" STANOWIĄCYM ZAŁĄCZNIK DO ZASKARŻONEGO AKTU, MA CHARAKTER INDYWIDUALNY I KONKRETNY. NARUSZA TO PODSTAWOWĄ CECHĘ PRZEPISÓW PRAWA MIEJSCOWEGO STANOWIĄCĄ, ŻE NORMY PRAWA MIEJSCOWEGO SĄ SKIEROWANE DO NIEOKREŚLONEGO KRĘGU OSÓB.”

„SŁUSZNIE ZATEM WSKAZAŁ SĄD I INSTANCJI, ŻE WPROWADZENIE DO ZASKARŻONEJ UCHWAŁY "PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA" ZAPISU ODNOSZĄCEGO SIĘ BEZPOŚREDNIO I JEDYNIE DO GMINY KĘDZIERZYN – KOŹLE I ZOBOWIĄZUJĄCEGO TEN PODMIOT DO LIKWIDACJI OKREŚLONEGO SPOSOBU OGRZEWANIA NA TERENIE WSKAZANYCH JEDNOSTEK BILANSOWYCH NIE SPEŁNIA WYMOGU ABSTRAKCYJNOŚCI I GENERALNEGO CHARAKTERU NORMY PRAWA MIEJSCOWEGO. NORMA TAK OKREŚLONA ULEGŁABY BOWIEM SKONSUMOWANIU PO SPEŁNIENIU ZAWARTYCH W NIEJ OBOWIĄZKÓW. SĄD ORZEKAJĄC W NINIEJSZYM SKŁADZIE W PEŁNI TO STANOWISKO PODZIELA.”

„ODNOŚNIE STANOWISKA, ŻE "PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA POWIATU KĘDZIERZYŃSKO – KOZIELSKIEGO" NIE ZAWIERA NORMY NIEMOŻLIWE DO WYKONANIA, NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY RÓWNIEŻ W PEŁNI PODZIELA STANOWISKO SĄDU I INSTANCJI, ŻE GMINA NIE DYSPONUJE UPRAWNIENIAMI POZWALAJĄCYMI NA SKUTECZNE NAKAZANIE MIESZKAŃCOM TYCH OBSZARÓW ZAPRZESTANIA OGRZEWANIA NALEŻĄCYCH DO NICH BUDYNKÓW PRZY POMOCY PIECÓW NA PALIWO STAŁE. NIE MOŻE RÓWNIEŻ DOSTOSOWAĆ SIĘ DO NORMY NAKŁADAJĄCEJ NA NIĄ OBOWIĄZEK WPROWADZENIA PASA ZIELENI NA TERENACH NIE STANOWIĄCYCH JEJ WŁASNOŚCI. MOGŁABY TEGO DOKONAĆ JEDYNIE W MIEJSCOWYM PLANIE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. TYM SAMYM NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY ORZEKAJĄCY W NINIEJSZEJ SPRAWIE ZGODZIŁ SIĘ Z POGLĄDEM SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI, ŻE PRZYWOŁANY PRZEPIS USTAWY USTROJOWEJ – ART. 7 USG - NIE MOŻE BYĆ PODSTAWĄ REGULACJI WPROWADZONYCH W ZAŁĄCZNIKU DO UCHWAŁY, STANOWIĄCEJ AKT PRAWA MIEJSCOWEGO. ZARÓWNO BOWIEM PRZEPISY USTROJOWE, JAK I USTAW SZCZEGÓŁOWYCH – W OMAWIANYM PRZYPADKU PRAWA ENERGETYCZNEGO – NIE NAKŁADAJĄ NA GMINĘ OBOWIĄZKU WPROWADZENIA KONKRETNEGO SYSTEMU OGRZEWANIA NA TERENIE SWOJEGO DZIAŁANIA U ODBIORCÓW INDYWIDUALNYCH.”. Całość orzeczenia NSA dostępna jest na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/512C04C542.

Treść strony zaktualizowano w dniu 02.02.2015 r.; 24.07.2020 r.