Opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza – orzeczenia NSA – weryfikacja opłat
Wyrok NSA z dnia 6 lutego 2014 r. (II OSK 2136/12) – obejmujący ocenę możliwości wykorzystania sprawozdania PRTR jako podstawę naliczenia należnych opłat za emisje substancji do powietrza – oddalający skargę kasacyjną Spółki Akcyjnej z siedzibą w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 maja 2012 r. sygn. akt II SA/Łd 1218/11 w sprawie ze skargi ... Spółki Akcyjnej z siedzibą w Łodzi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 7 września 2011 r. nr SKO.3898/2011 w przedmiocie opłaty stanowiącej różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą z wykazu – w uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał między innymi:
„W toku postępowania administracyjnego zasadnie podniesiono, że w świetle danych wykazanych w sprawozdaniu PRTR w okresie, za który należna była opłata, skarżąca wyemitowała więcej rodzajów zanieczyszczeń, aniżeli wynika to z wykazu sporządzonego na podstawie art. 286 ust. 1 ustawy. W takiej sytuacji w myśl art. 288 ust. 2 ustawy marszałek województwa ma obowiązek dokonać ustaleń własnych, w ramach których mieści się analiza danych ujętych w sprawozdaniu PRTR. Sprawozdanie PRTR stanowi materiał dowodowy w sprawie i na jego podstawie można ustalić ilość i rodzaj substancji wprowadzonych do powietrza, a które nie zostały wyszczególnione w wykazie sporządzonym na podstawie art. 286 ust.1 ustawy.”
„Z niekwestionowanych ustaleń organu administracji poczynionych w rozpatrywanej sprawie wynika, że skarżąca kasacyjnie wyemitowała do powietrza inne zanieczyszczenia, nie ujęte w wykazie zawierającym zbiorcze informacje o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat z naliczoną opłatą za korzystanie ze środowiska z tytułu wprowadzenia gazów lub pyłów do powietrza na kwotę 5 150481,00 zł, która to opłata została wniesiona w całości na rachunek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego. Była to emisja metali ciężkich...”
„Przede wszystkim w świetle powyższych uwag nieuprawnione jest twierdzenie o włącznie informacyjnym charakterze sprawozdania PRTR. Sprawozdanie to zawiera dane, które zgodnie z punktem 12 preambuły rozporządzenia nr. 166/2006 powinny być kompletne, spójne i wiarygodne, czyli zgodne z rzeczywistością.” Całość orzeczenia nsa dostępna jest pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/467D7133A6.
Wyrok NSA z dnia 8 października 2010 r. (II OSK 1567/09) – obejmujący ocenę sposobu naliczania opłat za emisje substancji do powietrza – oddalający skargę kasacyjną [...] S.A. z/s w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2009 r. sygn. akt IV SA/Wa 142/09 w sprawie ze skargi [...] z/s w W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] grudnia 2008 r. nr [...] – w uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał między innymi:
„Wyrokiem z dnia 8 maja 2009 r. sygn. akt IV SA/Wa 142/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę [...] S.A. z/s w W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] grudnia 2008 r. nr [...], którą utrzymana została w mocy decyzja Marszałka Województwa Mazowieckiego w Warszawie z dnia [...] stycznia 2002 r. nr [...], ustalająca Spółce opłatę za IV kwartał 2003 r. z tytułu wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza w związku z eksploatacją samolotów i zobowiązująca do wpłaty części niewniesionej tej opłaty wraz z odsetkami. W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny wyjaśnił:”
„Marszałek Województwa przeprowadził kontrolę w Spółce [...], w trakcie której stwierdzono, że nie wykonała ona obowiązku przedłożenia informacji o ilości i rodzajach zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, nie określiła i nie wniosła należnej opłaty z tego tytułu. W wyniku kontroli wezwano [...] do przedłożenia wykazów, na co odpowiedzią było pismo argumentujące nie naliczanie opłat. Wobec tego, po wszczęciu postępowania w sprawie opłat, organ ustalił je na podstawie danych uzyskanych w trakcie kontroli, przedstawionych przez Spółkę (ilość wykonanych cykli start – lądowanie dla poszczególnych typów samolotów, certyfikaty silników), odwołując się także do opracowań "Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza" z 2003 r. – wydane przez Ministerstwo Środowiska i Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, oraz "Obliczanie opłat za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza z silników spalinowych" z 1993 r., opracowanych przez Ministerstwo Ochrony Środowiska i dokonując zaokrągleń na korzyść Spółki.”
„Spółka kwestionowała skorzystanie z materiału "Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji..." i podnosiła, że z przepisów Prawa ochrony środowiska wynika, iż w przypadku nieprzedłożenia przez podmiot korzystający ze środowiska wykazu zawierającego informacje i dane o zakresie korzystania oraz wysokości opłat, organ wymierza opłatę na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, natomiast własnych ustaleń organ może dokonać tylko na podstawie pomiarów dokonywanych przez siebie lub podmiot korzystający ze środowiska, względnie na podstawie innych danych technicznych i technologicznych.”
„W części uzasadnienia wyroku zawierającego rozważania Sąd podkreślił: Opłata za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza została ustalona na podstawie danych przekazanych przez Spółkę, a także opracowań posiadanych przez organ, zaś Spółka na żadnym etapie postępowania nie uprawdopodobniła, iż przy zastosowaniu innych, precyzyjniejszych metod opłata byłaby niższa. Opracowania, na których oparł się organ mogą stanowić podstawę ustalenia opłaty, jako materiał metodyczny, sporządzony na zlecenie wyspecjalizowanego organu, a jego dyskwalifikacja mogłaby mieć miejsce tylko wówczas, gdyby Spółka w postępowaniu wykazała wadliwość opracowania lub niemożliwość skorzystania z niego z innych, merytorycznie podanych przyczyn. Prawa Spółki w postępowaniu administracyjnym nie zostały naruszone, gdyż z akt sprawy wynika, że była ona o nim informowana, miała możliwość wypowiedzenia się, wzywana była do przedłożenia własnych danych, a także przedstawiła swoją argumentację, przy czym w postępowaniu reprezentowana była przez fachowego pełnomocnika.”
„Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Skarga kasacyjna nie posiada usprawiedliwionych podstaw. Jakiekolwiek stawia ona wyłącznie zarzuty naruszenia prawa procesowego, to w istocie sprowadza się to do tego czy wykorzystane przez organy opracowanie "Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bieżących i programów ochrony powietrza" mogło być uznane za dowód w sprawie, w rozumieniu art. 288 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 ze zm.), dalej "Prawo środowiska".”
„Przedmiotem sprawy, w której zaskarżona została do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzja, było wymierzenie przez Marszałka Województwa Mazowieckiego opłaty za korzystanie ze środowiska. Artykuł 288 ust. 1 pkt 1 Prawa środowiska przewiduje, że jeżeli podmiot korzystający ze środowiska nie przedłożył wykazu zawierającego informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat – marszałek województwa wymierza opłatę, na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Stosownie do ust. 2 art. 228 własnych ustaleń marszałek dokonuje na podstawie: pomiarów dokonywanych przez organy administracji lub przez podmiot korzystający ze środowiska obowiązany do poniesienia opłat, innych danych technicznych lub technologicznych.”
„Jakkolwiek art. 288 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 Prawo środowiska określa dowody jakimi może posłużyć się w postępowaniu o wymierzeniu opłat za korzystanie ze środowiska marszałek województwa, to jednak nie wyklucza to możliwości skorzystania przez organ z innych dowodów, które określają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Artykuł 75 § 1 k.p.a. przewiduje, że jako dowód należy dopuścić wszystko co pozwoli na wyjaśnienie sprawy, a nie jest sprzeczne z przepisami, nie jest prawem zabronione. Prowadząc postępowanie w sprawie wymierzenia opłaty w sytuacji gdy podmiot korzystający ze środowiska obowiązany do jej poniesienia nie uczynił tego, marszałek województwa może korzystać z dowodów pozwalających na obliczenie opłaty, przede wszystkim wskazanych w art. 288 ust. 1 pkt 1 Prawa środowiska, w tym wyszczególnionych w ust. 2. Jeżeli jednak okażą się one niewystarczające do wyjaśnienia sprawy to może sięgnąć także do takich, które przewiduje art. 75 § 1 k.p.a. Istnieje więc przy wymierzaniu przez organ opłat za korzystanie ze środowiska hierarchia dowodów, ale nie oznacza ona ograniczenia ich tylko do wymienionych w art. 288 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 2 Prawa środowiska.”
„Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie naruszył przepisów wskazanych w podstawie skargi kasacyjnej przez uznanie za prawidłowe posłużenie się przez organy dowodami innymi aniżeli tymi, o których mowa w art. 288 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 2 Prawa środowiska i przedłożonymi przez Spółkę. W sprawie nie było też konieczne powoływanie biegłego, bo opracowania jakimi się posłużono za taki środek można było uznać.” Całość orzeczenia nsa dostępna jest pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/067AC99212.
Postanowienie NSA z dnia 26 stycznia 2010 r. (II OW 82/09) – wskazujące organ właściwy do rozpoznania sprawy – z wniosku Marszałka Województwa Mazowieckiego o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Marszałkiem Województwa Mazowieckiego, a Marszałkiem Województwa Opolskiego w przedmiocie wskazania organu właściwego do przyjęcia wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za I półrocze 2009 roku – w uzasadnieniu NSA wskazał między innymi:
„Pismem z dnia 14 października 2009 r. Marszałek Województwa Mazowieckiego wniósł o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego z Marszałkiem Województwa Opolskiego w zakresie wskazania organu właściwego do przyjęcia wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za I półrocze 2009 roku.”
„W uzasadnieniu wniosku Marszałek Województwa Mazowieckiego wyjaśnił, że postanowieniem z dnia 22 września 2009 r., Marszałek Województwa Opolskiego uznał, że jest niewłaściwy w zakresie przyjęcia wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za I półrocze 2009 roku przedłożonego przez Administrację Mienia Niezagospodarowanego Agencji Nieruchomości Rolnych w Opolu. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że na podstawie art. 277 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza wnosi się na rachunek urzędu właściwego ze względu na miejsce rejestracji, a Agencja jest osobą prawną z siedzibą w mieście stołecznym Warszawie, a jej organy terenowe są organami wykonawczymi Prezesa Agencji.”
„Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Spór o właściwość (kompetencyjny) zachodzi wówczas, kiedy m.in. przynajmniej dwa organy jednocześnie uznają się – jak w przedmiotowej sprawie – za niewłaściwe do załatwienia danej sprawy, stojąc na stanowisku, że organem właściwym jest ten drugi. Ponadto do sporu kompetencyjnego dochodzi wówczas, jeżeli jest to powiązane ze sprawą indywidualną, w której toczy się dane postępowanie lub został złożony wniosek o wszczęcie postępowania. Oznacza to, że w przypadku sporu kompetencyjnego postępowanie powinno być wszczęte na wniosek uprawnionej strony lub innego podmiotu, który przypisuje sobie taką cechę. Ponadto dotyczy to sytuacji kiedy dany organ wszczął postępowanie z urzędu, lecz następnie ma wątpliwości co do swojej właściwości i z tej przyczyny wda się w spór kompetencyjny z innym organem. W realiach przedmiotowej sprawy wystąpił spór kompetencyjny między Marszałkiem Województwa Mazowieckiego a Marszałkiem Województwa Opolskiego dotyczący wskazania, który z powyższych organów jest właściwy do przyjęcia wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za I półrocze 2009 roku. Został on przedłożony przez Administrację Mienia Niezagospodarowanego Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Opolu w przedmiocie ilości i rodzajów gazów lub pyłów wprowadzonych do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych oraz informacji o wysokości należnych opłat za I półrocze 2009 roku.”
„Agencja Nieruchomości Rolnych działa na podstawie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700 ze zm.) oraz Statutu nadanego rozporządzeniem Ministra Skarbu Państwa z dnia 1 sierpnia 2003 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 140, poz. 1348 ze zm.). W skład struktury Agencji Nieruchomości Rolnych wchodzą: Biuro Prezesa, oddziały terenowe i filie. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 4 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Agencja gospodaruje Zasobem w drodze oddania administratorowi całości lub części mienia na zasadach określonych w art. 25 tejże ustawy. Natomiast administratorami mienia są jednostki gospodarcze Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, które nie wchodzą w skład struktury organizacyjnej Agencji i nie mogą być uznane jako oddziały terenowe Agencji Nieruchomości Rolnych. Administracja Mienia Niezagospodarowanego Agencji Nieruchomości Rolnych to jednostka gospodarcza Zasobu, która posiada odrębny numer identyfikacji podatkowej NIP, wyodrębnioną gospodarkę finansowo-księgową oraz uiszcza podatki lokalne. Dlatego też stanowi samodzielną jednostkę organizacyjną i w związku z tym zobowiązana jest do przedkładania wykazu zawierającego zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza do urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce swojej siedziby. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie nie ma zastosowania art. 277 ust. 2 p.o.ś. lecz dyspozycja art. 277 ust. 1 p.o.ś., w świetle której opłaty za korzystanie ze środowiska podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego miejscu korzystania ze środowiska. Stąd o właściwości miejscowej urzędu marszałkowskiego, na rachunek którego opłata jest wnoszona, rozstrzyga miejsce korzystania ze środowiska. Dlatego też organem właściwym do rozpoznania przedmiotowej sprawy jest Marszałek Województwa Opolskiego.” Całość postanowienia dostępna jest pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/6D6D858CCF.
