Wartości odniesienia - jak nie pominąć substancji normowanej
>>> najbliższe szkolenie otwarte: Obliczanie rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w powietrzu 26-27.09.2023
Poniżej przedstawiamy rekomendowany sposób sprawdzania, czy emitowana ze źródła / instalacji substancja ma określoną wartość odniesienia w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 16, poz. 87):
KROK 1
Przeszukujemy poniższe tabele według numeru CAS związku chemicznego, który oceniamy (tabele pozwalają na przeszukiwanie dowolnym narzędziem, np. za pomocą komendy „znajdź” Ctrl+F)
KROK 2
Ponieważ w kilku wierszach nie podano numerów CAS, oceniamy czy nasza substancja nie należy do jednego z nich. Są to następujące wiersze:
• lp. 40 Chloronitroanilina
• lp. 54 Dichlorobenzen (dwuchlorobenzen)
• lp. 61 Dietyloanilina (dwuetyloanilina)
• lp. 96 Izocyjaniany
• lp. 109 Merkaptany
• lp. 123 Naftochinon
• lp. 126 Nitrotoluen
• lp. 137 Pył zawieszony PM10
• lp. 142 Substancje smołowe
• lp. 152 Toluidyna
• lp. 156 Trichloroetan (trójchloroetan)
• lp. 164 Węglowodory alifatyczne – do C12 (poza wymienionymi w innych pozycjach i metanem)
• lp. 165 Węglowodory aromatyczne (poza wymienionymi w innych pozycjach)
Większość ww. związków to substancje rzadko stosowane, wykorzystywane w specyficznych gałęziach przemysłu. Niektóre z nich są jednak powszechne i prawdopodobieństwo, że analizowana przez nas substancja należy do jednej z tych kategorii jest większe. Dotyczy to w szczególności:
• Pyłu zawieszonego PM10 (emitowana substancja nie musi mieć określonej wartości odniesienia ze względu na klasyfikację chemiczną, ale jeżeli do emisji dochodzi w postaci pyłu, związek ten podlega normowaniu jako pył). Emisję wszystkich takich związków uwzględniamy łącznie jako pył (sumujemy z uwzględnieniem danych o udziale frakcji PM2,5; PM10 i pyłu ogółem).
Wartości odniesienia zostały określone dla stężenia pyłu zawieszonego PM10 (załącznik nr 1 do rozporządzenia tabela 1) oraz dla opadu pyłu ogółem (tabela 2).
Dla pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5) są również określone standardy jakości powietrza (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 września 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu Dz. U. 2012 poz. 1031 oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 października 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu Dz. U. 2019 poz. 1931).
O klasyfikacji związków chemicznych do pyłów decydują ich własności fizyczne w odniesieniu do kryteriów zawartych w definicji pyłu, zgodnie z którą przez pył rozumie się cząstki o dowolnym kształcie, strukturze i gęstości, rozproszone w fazie gazowej w warunkach punktu pobierania próbki, które mogą zostać zebrane przez filtrację w określonych warunkach po reprezentatywnym pobraniu próbek gazu do analizy i które pozostają w górnej części filtra i na filtrze po suszeniu w określonych warunkach (rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 24 września 2020 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów Dz. U. 2020 poz. 1860).
Oprócz pyłu PM10 do związków bez podanych numerów CAS, które są dość powszechnie emitowane należą:
• Izocyjaniany (lp.96)
• Węglowodory alifatyczne – do C12 (poza wymienionymi w innych pozycjach i metanem) lp. 164
• Węglowodory aromatyczne (poza wymienionymi w innych pozycjach) lp. 165
We wszystkich ww, grupach związki w obszarze grupy sumujemy i wyznaczamy emisję łączną dla danej grupy (np. emisję butanu i propanu oceniamy łącznie jako emisję węglowodorów alifatycznych do C12 (poza wymienionymi w innych pozycjach i metanem).
KROK 3
Wykonujemy weryfikację przeciwną do kroku 2, to znaczy sprawdzamy, czy emitowana substancja stanowiąca sumę związków nie ma dodatkowo określonego kryterium dla niektórych związków wchodzących w sumę, lub nie należy zastosować drugiego, dodatkowego kryterium, np. czy emitowany pył nie zawiera w istotnych ilościach substancji normowanych odrębnie z bardziej rygorystycznymi wartościami odniesienia. Pyłami tego rodzaju są na przykład:
- pyły spawalnicze: które oprócz wartości odniesienia dla pyłu zawieszonego PM10 i pyłu ogółem oraz standardów jakości powietrza dla PM10 i PM2,5, mają również określone wartości odniesienia dla metali ciężkich, z których się składają, takich jak żelazo, mangan, nikiel lub chrom
- pył ze szlifowania stali, który powinien być także oceniany pod kątem wartości odniesienia dla żelaza (głównego składnika ścieranego materiału)
Wykonanie Kroku 1, 2 i 3 pozwala prawidłowo ocenić substancje emitowane z danego źródła / instalacji i wykluczyć ryzyko przeoczenia substancji, dla której zostały określone wartości odniesienia.
Załącznik 1
Wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu dla terenu kraju, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia, z wyłączeniem obszarów ochrony uzdrowiskowej
Tabela 1
|
Lp.
|
Nazwa substancji 1)
|
Oznaczenie numeryczne substancji (numer CAS) 2)
|
Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) uśrednione dla okresu
|
|
|
jednej godziny
|
roku kalendarzowego
|
|||
|
1
|
Acetaldehyd (aldehyd octowy)
|
75-07-0
|
20
|
2,5
|
|
2
|
Aceton
|
67-64-1
|
350
|
30
|
|
3
|
Acetonitryl
|
75-05-8
|
20
|
2,5
|
|
4
|
Akrylaldehyd (akroleina)
|
107-02-8
|
10
|
0,9
|
|
5
|
Akrylonitryl
|
107-13-1
|
5
|
0,5
|
|
6
|
Alkohol furfurylowy
|
98-00-0
|
100
|
13
|
|
7
|
2-Aminoetanol (etanoloamina)
|
141-43-5
|
30
|
1,6
|
|
8
|
3,6-diazaoktano-1,8-diamina (trójetylenoczteroamina)
|
112-24-3
|
20
|
2,5
|
|
9
|
Amoniak
|
7664-41-7
|
400
|
50
|
|
10
|
Anilina
|
62-53-3
|
50
|
10
|
|
11
|
Antymon 3)
|
7440-36-0
|
23
|
2
|
|
12
|
Arsan (arsenowodór)
|
7784-42-1
|
5
|
0,4
|
|
13
|
Arsen 3)
|
7440-38-2
|
0,2
|
0,01
0,006 4) |
|
14
|
Azbest (włókna/m3)
|
1332-21-4
|
2350
|
250
|
|
15
|
Bar 3)
|
7440-39-3
|
30
|
1,6
|
|
16
|
Benzen
|
71-43-2
|
30
|
5
|
|
17
|
Benzo[a]piren
|
50-32-8
|
0,012
|
0,001
|
|
18
|
Beryl 3)
|
7440-41-7
|
0,12
|
0,001
|
|
19
|
Bezwodnik octowy (bezwodnik kwasu octowego)
|
108-24-7
|
100
|
8,7
|
|
20
|
Bizmut 3)
|
7440-69-9
|
50
|
1,2
|
|
21
|
Bor 3)
|
7440-42-8
|
2
|
0,25
|
|
22
|
Brom - pary
|
7726-95-6
|
20
|
2,5
|
|
23
|
Bromoetan (bromek etylu)
|
74-96-4
|
20
|
1,7
|
|
24
|
Bromometan (bromek metylu)
|
74-83-9
|
20
|
1,7
|
|
25
|
Bromooctan etylu
|
105-36-2
|
10
|
0,9
|
|
26
|
Bromowodór
|
10035-10-6
|
30
|
1,6
|
|
27
|
Butan-1-ol (alkohol butylowy)
|
71-36-3
|
300
|
26
|
|
28
|
Butan-2-on (metyloetyloketon)
|
78-93-3
|
300
|
26
|
|
29
|
Butyloamina
|
109-73-9
|
200
|
2,5
|
|
30
|
Cer 3)
|
7440-45-1
|
3
|
0,16
|
|
31
|
Chlor
|
7782-50-5
|
100
|
7
|
|
32
|
Chlorek benzoilu
|
98-88-4
|
50
|
10
|
|
33
|
Chlorobenzen
|
108-90-7
|
100
|
8,7
|
|
34
|
2-Chlorobuta-1,3-dien (chloropren)
|
126-99-8
|
100
|
8,7
|
|
35
|
1-Chloro-2,3-epoksypropan (epichlorhydryna)
|
106-89-8
|
10
|
0,76
|
|
36
|
Chlorofenol 5)
|
25167-80-0
|
20
|
2,5
|
|
37
|
Chloro(fenylo)metan (chlorek benzylu)
|
100-44-7
|
10
|
0,9
|
|
38
|
Chloroform
|
67-66-3
|
200
|
25
|
|
39
|
Chloromrówczan etylu
|
541-41-3
|
30
|
1,6
|
|
40
|
Chloronitroanilina 5)
|
-
|
1
|
0,15
|
|
41
|
3-Chloropropen (chlorek allilu)
|
107-05-1
|
100
|
8,7
|
|
42
|
Chlorowodór
|
7647-01-0
|
200
|
25
|
|
43
|
Chrom – związki III i IV wartościowe 3)
|
7440-47-3
|
20
|
2,5
|
|
44
|
Chrom VI 3)
|
7440-47-3
|
4,6
|
0,4
|
|
45
|
Cyjanamid wapnia
|
156-62-7
|
10
|
1,3
|
|
46
|
Cyjanowodór i cyjanki w przeliczeniu na HCN
|
74-90-8
|
20
|
2,5
|
|
47
|
Cykloheksan
|
110-82-7
|
10
|
1
|
|
48
|
Cykloheksanol
|
108-93-0
|
60
|
5,2
|
|
49
|
Cykloheksanon
|
108-94-1
|
40
|
3,5
|
|
50
|
Cykloheksyloamina
|
108-91-8
|
10
|
1,3
|
|
51
|
Cyna 3)
|
7440-31-5
|
50
|
3,8
|
|
52
|
Cynk 3)
|
7440-66-6
|
50
|
3,8
|
|
53
|
Dichlorfos
|
62-73-7
|
6
|
0,3
|
|
54
|
Dichlorobenzen (dwuchlorobenzen) 5)
|
-
|
60
|
5,2
|
|
55
|
Dichlorodimetylosilan (dwumetylodwuchlorosilan)
|
75-78-5
|
3
|
0,16
|
|
56
|
1,2-Dichloroetan (chlorek etylenu)
|
107-06-2
|
200
|
25
|
|
57
|
1,1-Dichloroeten (1,1-dwuchloroetylen)
|
75-35-4
|
30
|
1,6
|
|
58
|
1,2-Dichloroeten (1,2-dwuchloroetylen)
|
540-59-0
|
300
|
16
|
|
59
|
Dichlorometan (chlorek metylenu)
|
75-09-2
|
200
|
25
|
|
60
|
Dietyloamina (dwuetyloamina)
|
109-89-7
|
10
|
1,3
|
|
61
|
Dietyloanilina (dwuetyloanilina) 5)
|
-
|
6
|
0,52
|
|
62
|
Dimetyloamina (dwumetyloamina)
|
124-40-3
|
10
|
1,3
|
|
63
|
2-(Dimetyloamino)etanol
(N,N-dwumetyloetanoloamina) |
108-01-0
|
10
|
1,3
|
|
64
|
Dimetyloformamid (dwumetyloformamid)
|
68-12-2
|
30
|
2,6
|
|
65
|
Dinitrobenzen (dwunitrobenzen) 5)
|
25154-54-5
|
10
|
1,3
|
|
66
|
Dinitrotoluen (dwunitrotoluen) 5)
|
25321-14-6
|
10
|
0,43
|
|
67
|
Dioksan
|
123-91-1
|
50
|
1,2
|
|
68
|
Disiarczek dimetylu (dwusiarczek dwumetylu)
|
624-92-0
|
5
|
0,44
|
|
69
|
Disiarczek węgla (dwusiarczek węgla)
|
75-15-0
|
50
|
10
|
|
70
|
Ditlenek azotu (dwutlenek azotu)
|
10102-44-0
|
200
|
40
|
|
71
|
Ditlenek chloru (dwutlenek chloru)
|
10049-04-4
|
30
|
1,6
|
|
72
|
Ditlenek siarki (dwutlenek siarki)
|
7446-09-5
|
350
|
20
|
|
73
|
Diuron
|
330-54-1
|
100
|
13
|
|
74
|
1,2-Epoksypropan (tlenek propylenu)
|
75-56-9
|
100
|
4,3
|
|
75
|
Etano-1,2-diol (glikol etylenowy)
|
107-21-1
|
100
|
10
|
|
76
|
2-Etoksyetanol
|
110-80-5
|
50
|
1,2
|
|
77
|
Etylenodiamina (etylenodwuamina)
|
107-15-3
|
20
|
0,65
|
|
78
|
Etylobenzen
|
100-41-4
|
500
|
38
|
|
79
|
Etyn (acetylen)
|
74-86-2
|
100
|
10
|
|
80
|
Fenol
|
108-95-2
|
20
|
2,5
|
|
81
|
Fenylometanol (alkohol benzylowy)
|
100-51-6
|
40
|
3,5
|
|
82
|
Fluor 6)
|
7782-41-4
|
30
|
2
|
|
83
|
Formaldehyd
|
50-00-0
|
50
|
4
|
|
84
|
Fosfan (fosforowodór)
|
7803-51-2
|
20
|
2,5
|
|
85
|
Fosforan(V)tris(2-tolilu)
(fosforan trójkrezylu) |
78-30-8
|
20
|
2,5
|
|
86
|
Fosgen
|
75-44-5
|
10
|
1,3
|
|
87
|
Ftalan bis(2-etyloheksylu)
(ftalan dwu-2-etyloheksylu) |
117-81-7
|
100
|
15
|
|
88
|
Ftalan dibutylu (ftalan dwubutylu)
|
84-74-2
|
100
|
15
|
|
89
|
Ftalan dietylu (ftalan dwuetylu)
|
84-66-2
|
100
|
15
|
|
90
|
Ftalan dimetylu (ftalan dwumetylu)
|
131-11-3
|
100
|
15
|
|
91
|
2-Furaldehyd (furfural)
|
98-01-1
|
50
|
4,4
|
|
92
|
Heksano-6-laktam (kaprolaktam)
|
105-60-2
|
100
|
13
|
|
93
|
Hydrochinon
|
123-31-9
|
15
|
0,8
|
|
94
|
4-Hydroksy-4-metylopentan-2-on (alkohol dwuacetonowy)
|
123-42-2
|
150
|
7,9
|
|
95
|
2,2-Iminodietanol (dwuetanoloamina)
|
111-42-2
|
30
|
1,6
|
|
96
|
Izocyjaniany
|
-
|
10
|
1,3
|
|
97
|
Izopropylobenzen (kumen)
|
98-82-8
|
50
|
4,4
|
|
98
|
Kadm 3)
|
7440-43-9
|
0,52
|
0,01
0,005 4) |
|
99
|
Kobalt 3)
|
7440-48-4
|
5
|
0,4
|
|
100
|
Krezol 5)
|
1319-77-3
|
30
|
1,6
|
|
101
|
Ksylen 5)
|
1330-20-7
|
100
|
10
|
|
102
|
Kwas akrylowy
|
79-10-7
|
10
|
0,9
|
|
103
|
Kwas chlorosiarkowy (VI)
(kwas chlorosulfonowy) |
7790-94-5
|
100
|
4,3
|
|
104
|
Kwas 4-metylobenzosulfonowy
(kwas p-toluenosulfonowy) |
104-15-4
|
100
|
4,3
|
|
105
|
Kwas octowy
|
64-19-7
|
200
|
17
|
|
106
|
Kwas siarkowy (VI)
|
7664-93-9
|
200
|
16
|
|
107
|
Linuron
|
330-55-2
|
100
|
4,3
|
|
108
|
Mangan 3)
|
7439-96-5
|
9
|
1
|
|
109
|
Merkaptany
|
-
|
20
|
2
|
|
110
|
Metakrylan butylu
|
97-88-1
|
200
|
20
|
|
111
|
Metakrylan metylu
|
80-62-6
|
200
|
20
|
|
112
|
Metanol (alkohol metylowy)
|
67-56-1
|
1000
|
130
|
|
113
|
Metyloamina
|
74-89-5
|
100
|
13
|
|
114
|
4-Metylopentan-2-on (metyloizobutyloketon)
|
108-10-1
|
50
|
3,8
|
|
115
|
1-Metylo-2-pirolidon
(N-metylopirolidon) |
872-50-4
|
300
|
16
|
|
116
|
2-Metylopropan-1-ol
(alkohol izobutylowy) |
78-83-1
|
300
|
26
|
|
117
|
Mezytylen
|
108-67-8
|
100
|
13
|
|
118
|
Miedź 3)
|
7440-50-8
|
20
|
0,6
|
|
119
|
Molibden, związki nierozpuszczalne 3)
|
7439-98-7
|
35
|
3,1
|
|
120
|
Molibden, związki rozpuszczalne 3)
|
7439-98-7
|
3,5
|
0,3
|
|
121
|
Nadtlenek cykloheksanonu
|
12262-58-7
|
40
|
5,1
|
|
122
|
Nadtlenek dibenzoilowy
(nadtlenek benzoilu) |
94-36-0
|
100
|
13
|
|
123
|
Naftochinon 5)
|
-
|
10
|
0,43
|
|
124
|
Nikiel 3)
|
7440-02-0
|
0,23
|
0,025
0,02 4) |
|
125
|
Nitrobenzen
|
98-95-3
|
50
|
10
|
|
126
|
Nitrotoluen 5)
|
-
|
50
|
3,8
|
|
127
|
Octan butylu
|
123-86-4
|
100
|
8,7
|
|
128
|
Octan etylu
|
141-78-6
|
100
|
8,7
|
|
129
|
Octan metylu
|
79-20-9
|
70
|
6,1
|
|
130
|
Octan winylu
|
108-05-4
|
100
|
10
|
|
131
|
Oksiran (tlenek etylenu)
|
75-21-8
|
100
|
4,3
|
|
132
|
Ołów 3)
|
7439-92-1
|
5
|
0,5
|
|
133
|
Ozon – jako zanieczyszczenie pierwotne
|
10028-15-6
|
150
|
-
|
|
134
|
Pirydyna
|
110-86-1
|
20
|
2,5
|
|
135
|
Prop-2-en-1-ol (alkohol allilowy)
|
107-18-6
|
60
|
3,2
|
|
136
|
Propylobenzen
|
103-65-1
|
100
|
13
|
|
137
|
Pył zawieszony PM10 7)
|
-
|
280
|
40
|
|
138
|
Rtęć 8)
|
7439-97-6
|
0,7
|
0,04
|
|
139
|
Selen
|
7782-49-2
|
30
|
0,06
|
|
140
|
Siarkowodór
|
7783-06-4
|
20
|
5
|
|
141
|
Styren
|
100-42-5
|
20
|
2
|
|
142
|
Substancje smołowe
|
-
|
100
|
10
|
|
143
|
Tal 8)
|
7440-28-0
|
1
|
0,13
|
|
144
|
Tetrachloroeten (czterochloroetylen)
|
127-18-4
|
600
|
70
|
|
145
|
Tertrachlorometan (czterochlorek węgla)
|
56-23-5
|
60
|
7,6
|
|
146
|
Tetrachlorosilan (czterochlorek krzemu)
|
10026-04-7
|
100
|
4,3
|
|
147
|
Tetraetyloplumban (czteroetylek ołowiu)
|
78-00-2
|
1,2
|
0,1
|
|
148
|
Tetrahydrofuran (czterohydrofuran)
|
109-99-9
|
50
|
4,4
|
|
149
|
Tetrametyloplumban
(czterometylek ołowiu) |
75-74-1
|
0,5
|
0,04
|
|
150
|
Tlenek węgla
|
630-08-0
|
30 000
|
-
|
|
151
|
Toluen
|
108-88-3
|
100
|
10
|
|
152
|
Toluidyna 5)
|
-
|
200
|
8,7
|
|
153
|
Toluilenodiizocyjanian (toluilenodwuizocyjan)
|
26471-62-5
|
10
|
1,3
|
|
154
|
Trichlorek fosforu (trójchlorek fosforu)
|
7719-12-2
|
200
|
25
|
|
155
|
Trichlorek fosforylu
(tlenochlorek fosforu) |
10025-87-3
|
5
|
0,44
|
|
156
|
Trichloroetan (trójchloroetan) 5)
|
-
|
100
|
10
|
|
157
|
Trichloroeten (trójchloroetylen)
|
79-01-6
|
400
|
60
|
|
158
|
Trichloronitrometan (chloropikryna)
|
76-06-2
|
10
|
1,3
|
|
159
|
Trietylamina (trójetyloamina)
|
121-44-8
|
20
|
2,5
|
|
160
|
Trifenylfosfina (trójfenylofosfina)
|
603-35-0
|
300
|
50
|
|
161
|
Tytan 3)
|
13463-67-7
|
50
|
3,8
|
|
162
|
Wanad 3)
|
7440-62-2
|
2,3
|
0,25
|
|
163
|
Węgiel elementarny
|
7440-44-0
|
150
|
8
|
|
164
|
Węglowodory alifatyczne – do C12 (poza wymienionymi w innych pozycjach i metanem)
|
-
|
3000
|
1000
|
|
165
|
Węglowodory aromatyczne (poza wymienionymi w innych pozycjach)
|
-
|
1000
|
43
|
|
166
|
Wolfram 3)
|
7440-33-7
|
100
|
10
|
|
167
|
Żelazo 3)
|
7439-89-6
|
100
|
10
|
Objaśnienia:
1) Dla niektórych substancji wskazanych w tabeli podano w nawiasach ich nazwy zwyczajowe.
2) Oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number.
3) Jako suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10.
4) Wartości te będą stosowane od dnia 1 stycznia 2013 r.
5) Jako suma izomerów.
6) Jako suma fluoru i fluorków rozpuszczalnych w wodzie.
7) Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 mm (PM10).
8) Jako suma rtęci i jej związków.
Tabela 2
|
Nazwa substancji
|
Wartości odniesienia opadu substancji pyłowej
w g/(m2x rok) |
|
Kadm 1)
|
0,01
|
|
Ołów 1)
|
0,1
|
|
Pył ogółem
|
200
|
Objaśnienia:
1) Jako suma metalu i jego związków w pyle.
Załącznik 2
Wartości odniesienia dla benzenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki w powietrzu na obszarach ochrony uzdrowiskowej, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia
Tabela
|
Lp.
|
Nazwa substancji
|
Oznaczenie numeryczne substancji
(numer CAS) 1) |
Okres uśrednienia wyników
|
Wartości odniesienia
w mikrogramach na metr sześcienny (mg/m3) |
|
1
|
Benzen
|
71-43-2
|
rok kalendarzowy
|
4
|
|
2
|
Ditlenek azotu (dwutlenek azotu)
|
10102-44-0
|
jedna godzina
|
200
|
|
rok kalendarzowy
|
35
|
|||
|
3
|
Ditlenek siarki (dwutlenek siarki)
|
7446-09-5
|
jedna godzina
|
350
|
Objaśnienia:
1) Oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number.
