Emisja trwałych zanieczyszczeń organicznych w Europie
28 stycznia 2016 r. Europejska Agencja Środowiska opublikowała raport „Emisja Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych” (Persistent organic pollutant emissions; POPs). Do grupy związków objętych raportem należą:
- heksachlorobenzen (HCB),
- polichlorowane bifenyle (PCB),
- dioksyny i furany (PCDD/F),
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (PAH, WWA).
Cechą wspólną ww. substancji jest oprócz ich trwałości również toksyczność wobec organizmów żywych oraz zdolność bioakumulacji, w wyniku czego człowiek może być szczególnie narażony na ich działanie. Substancje te różnią się natomiast potencjałem toksyczności, kancerogenności oraz wpływem na działanie systemu odpornościowego i rozrodczość.
Trendy zmian emisji na przestrzeni lat 1990 – 2013 przedstawiają się następująco:
Heksachlorobenzen:
Widoczny na rysunku 1 gwałtowny spadek emisji sześciochlorobenzenu był w głównej mierze spowodowany znaczną redukcją emisji w Wielkiej Brytanii na przestrzeni lat 1998 – 1999, która nastąpiła w wyniku ograniczenia stosowania heksachloroetanu (HCE) w przemyśle przetwórczym aluminium. W wyniku wprowadzonych przepisów prawnych udział emisji Wielkiej Brytanii w całkowitym ładunku sześciochlorobenzenu z krajów objętych monitoringiem EEA zmniejszył się z poziomu 59% w roku 1990 do 12% w roku 2013.
Łączna redukcja emisji HCB na przestrzeni lat 1990 – 2013 wyniosła 96%.
Polichlorowane bifenyle:
Za wyjątkiem Portugalii i Hiszpanii wszystkie kraje objęte Raportem EEA wskazały na redukcję emisji polichlorowanych dwufenyli. Sumaryczna emisja PCB zmniejszyła się na przestrzeni lat 1990 – 2013 o 76%. Jako główne przyczyny obserwowanego trendu EEA wskazuje obniżenie emisji przemysłowych oraz emisji związanych z wykorzystaniem produktów.
Dioksyny i furany:
Na przestrzeni lat 1990 – 2013 sumaryczna emisja dioksyn i furanów uległa zmniejszeniu o 84%. Jedynie Malta i Łotwa wykazały w badanym okresie wzrost emisji. Obniżenie emisji sumarycznej było zdaniem EEA spowodowane głównie redukcją w sektorze produkcji i dystrybucji energii (28%), gospodarki odpadami (23%) oraz sektorze handlu i usług, sektorze publicznym i gospodarstw domowych (22%). Sektor ten w roku 2013 był odpowiedzialny za 40% całkowitej emisji PCDD/F, podczas gdy wykorzystanie energii w przemyśle odpowiadało 18% emisji, na równi z gospodarką odpadami (18%).
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne:
Na przestrzeni lat 1990 – 2013 w 33 państwach objętych monitoringiem EEA sumaryczna emisja WWA uległa zmniejszeniu o 62%. Większość państw wykazała znaczącą redukcję emisji, natomiast pięć krajów (Dania, Finlandia, Islandia, Włochy, Malta) wskazały na zwiększenie emisji WWA. Jako jedną z przyczyn wzrostu emisji EEA podaje przyjęcie polityki promującej wykorzystywanie paliw odnawialnych, wskazując jako przykład sektor komunalny w Danii. Polityka ukierunkowana na łagodzenie zmian klimatu, poprzez zwiększenie emisji WWA powstających w trakcie spalania biomasy może również przynieść niezamierzone skutki w postaci lokalnego zwiększenia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
Udział poszczególnych sektorów gospodarki w całkowitej emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych w Europie przedstawia poniższy diagram.
W roku 2013 najbardziej znaczącymi źródłami emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych był:
- sektor handlu i usług, sektor publiczny i gospodarstwa domowe (2/3 całkowitej emisji WWA, 40% całkowitej emisji dioksyn i furanów). Według EEA całkowita emisja WWA uległa obniżeniu względem roku 1990 w wyniku zmniejszenia wykorzystania węgla w paleniskach domowych,
- procesy przemysłowe i emisje towarzyszące wykorzystaniu produktów (blisko połowa całkowitej emisji PCB, przy czym emisja w tym sektorze od roku 1990 uległa zmniejszeniu o 80% w wyniku poprawy skuteczności oczyszczania odgazów przemyśle metalurgicznym).
W Raporcie szczegółowo omówiono działania prawne jakie przyczyniły się do redukcji emisji trwałych zanieczyszczeń organicznych na przestrzeni lat 1990 – 2013. Wskazano również na zobowiązania wynikające z Protokołu w Aarhus oraz Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości.
Raport „Emisja Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych” dostępny jest na stronie:
źródło rysunków:
http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/eea32-persistent-organic-pollutant-pop-emissions-1/assessment-5
Szczegółową analizę emisji i imisji WWA w Polsce przedstawia raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska „Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi na stacjach tła miejskiego w 2014 roku”.
Raport Komisji z roku 2015 dotyczący emisji dioksyn i furanów z sektora komunalnego oraz inne źródła danych z tej dziedziny przedstawiamy jest na stronie http://wszystkooemisjach.pl/184/dioksyny