Ekologia

Ekologia przemysłu obejmuje ocenę wszystkich sposobów i skutków oddziaływania na środowisko spowodowanych funkcjonowaniem zakładów, w szczególności:

• bezpośrednie oddziaływanie emisji na ekosystemy i zdrowie ludzi,
• znaczenie w procesach globalnych (niszczenie warstwy ozonowej, efekt cieplarniany),
• pozyskanie surowców,
• użytkowanie wyrobów,
• kształtowanie postaw konsumenckich,
• postęp naukowo-techniczny,
• transport surowców, materiałów pomocniczych, produktów i odpadów.

Powszechnie ekologia produkcji jest kojarzona głównie z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń. W rzeczywistości jest to zagadnienie bardzo rozległe i złożone.  Niejednokrotnie aspekty ekologiczne, takie jak energochłonność produktów lub czas ich życia mają nieporównywalnie większe znaczenie dla środowiska niż emisje towarzyszące produkcji. Wśród czynników decydujących o ich kształtowaniu na szczególną uwagę zasługują:

• popyt na produkty proekologiczne,
• rentowność produkcji,
• ograniczenia prawne.

Promocja ekologii oraz zdrowego trybu życia umożliwia zmianę przyzwyczajeń i potrzeb konsumenckich, jednak tylko w obszarze tematów popularnych: zużycia paliw i energii, zaufania do produktów chemicznych, potrzeby oddychania czystym powietrzem. Jednocześnie w wielu państwach, w tym w Polsce, wyborowi produktów ekologicznych skutecznie przeciwdziałają ich wyższe ceny, czego wymownym przykładem jest popularność pieców do ogrzewania budynków jednorodzinnych zasilanych węglem i o tradycyjnej lub nieznacznie zmodyfikowanej konstrukcji, powodującej powstawanie relatywnie dużych emisji. W przesunięciu równowagi na stronę rozwiązań proekologicznych mają pomóc regulacje prawne i systemy ułatwiające dostosowanie się do nich, przyjmowane na różnych szczeblach administracji, począwszy od porozumień międzypaństwowych, aż do działań o charakterze lokalnym, na poziomie gmin. Radykalnym sposobem ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko niektórych produktów jest wprowadzenie przepisów prawnych zakazujących lub ograniczających stosowanie substancji w nich zawartych. Skuteczność tego rodzaju rozwiązań ilustruje zmiana freonów wykorzystywanych w różnych produktach, do której zmusiły producentów regulacje przyjęte po Konwencji Wiedeńskiej w sprawie ochrony warstwy ozonowej. Wymagania prawne dotyczące procesów produkcyjnych przedstawiamy w postaci ogólnego opisu w zakładce Ochrona środowiska oraz szczegółowo w odniesieniu do różnych dziedzin w dziale Prawo  oraz Oplaty.

Równolegle z kontrolą stanu istniejącego i przestrzegania przepisów prawnych w niektórych zakładach produkcyjnych uwzględniania się aspekty środowiskowe w planowaniu zmian w procesie produkcyjnym i produktach. Ocena konsekwencji zmian może dotyczyć bezpośrednio emisji, np. substancji zawartych w surowcach lub powstających w trakcie operacji technologicznych, jak i pośrednich – energochłonności lub trwałości produktu. Cel ten może być realizowany poprzez poprawnie zaprojektowany i wdrożony system zarządzania środowiskowego opracowany według normy ISO14001 lub rozporządzenia EMAS. Może być również realizowany z pominięciem tych systemów, w oparciu o politykę ochrony środowiska przyjętą w przedsiębiorstwie.